publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o majątku Berdechów i volksdeutschu Baumbergerze

Berta Lichtig opisuje los grupy Żydów pracujących w majątku Berdechów nieopodal Mielca. Zarządcą był miejscowy leśniczy i volksdeutsch Baumberger. Jego żona zmarła w czasie wojny – była Polką, „porządną osobą”, ale mąż „źle się z nią obchodził”. Baumberger bił gumową pałką, batem lub drągiem tych żydowskich robotników, którzy, jego zdaniem, pracowali zbyt opieszale. Zdarzało się, że znęcał się nad Żydami i Żydówkami w obecności swojej kochanki, która „siedziała w powozie i zaśmiewała się”. Autorka przypomina także próbę ucieczki podjętą przez Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia (notatki) z powstania warszawskiego 1944

Dziennik prowadzony od 1 sierpnia do 30 września 1944 r. jest szczegółową kroniką powstania warszawskiego. Notatki są pozbawione odniesień osobistych, mają formę lakonicznych zdań, często równoważników. Diarystka przyjmuje pozycję obserwatorki: codziennie odnotowuje informacje o bombardowaniach i nalotach, ofiarach, swoich dyżurach w schronie, życiu codziennym powstańczej Warszawy (trudności ze zdobyciem pożywienia, spotkane osoby, wygląd ulic). Oprócz dziennika w zbiorze znajduje się pamiętnikarska relacja dotycząca wybuchu powstania warszawskiego (k. 66–69).

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik z Auschwitz

Wspomnienia Anny Heilman z okresu drugiej wojny światowej rozpoczynają się od wybuchu wojny i naszkicowania sytuacji w Warszawie w pierwszych miesiącach hitlerowskiej okupacji miasta. Autorka wspomina krótko o okolicznościach utworzenia warszawskiego getta. Szczegółowo natomiast opisuje warunki w getcie – głód, ciągłe poczucie zagrożenia, transporty z getta do obozów zagłady. Negatywnie wypowiada się na temat Judenratu, a jako przykład zachowań zgoła odmiennych, pozytywnych podaje młodzież żydowską, która spotykała się w konspiracji i śpiewała hebrajskie piosenki.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Zofii Gromek z powstania warszawskiego

Główna część wspomnień dotyczy powstania warszawskiego. Rodzina Zofii Gromek zdecydowała się, by pozostać w Warszawie. Pierwszego sierpnia autorka razem z córką chroniła się w piwnicach na warszawskiej Woli (m.in. w budynku przy ul. Płockiej) i obserwowała rzeź na Woli. Podczas ucieczki została ranna, ale ocalała dzięki temu, że upadła na ulicę pełną ciał zabitych cywilów i udawała martwą. W budynku znajdującym się niedaleko miejsca, w którym została ranna, znalazła schronienie dla siebie i córki – w piwnicy przebywała przez siedemnaście dni.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia więźniarki obozów niemieckich od 4/7 1943 do 20/9 1944

Wspomnienia pisane w formie listu (zawierają formuły adresatywne) do przyjaciółki (siostry?), Hanny („Haneczki”), z którą autorka była więziona. W całym tekście powtarzają się skierowane do adresatki zwroty: „pamiętasz”.

publikacje

Wróć do listy

Trzy miesiące wygnania

Wspomnienia Stefanii Bądkowskiej dotyczą okresu po powstaniu warszawskim, kiedy ludność Warszawy po 6 października 1944 r. musiała opuścić Śródmieście lub została stamtąd usunięta przez Niemców.

publikacje

Wróć do listy

Wileńskie wspomnienia z lat wojny

Wspomnienia dotyczą okresu okupacji sowieckiej i niemieckiej w Wilnie. Dokument ukazuje zawiłości politycznej historii miasta, a także skomplikowany układ relacji etniczno-narodowych na Litwie. Autorka rozpoczyna swoją narrację od 1939 r., kiedy jeszcze była uczennicą Liceum Administracyjno-Handlowego przy ulicy Adama Mickiewicza. Krótko charakteryzuje swoich nauczycieli.

publikacje

Wróć do listy

Moje wspomnienia z pracy w szkolnictwie

Wspomnienia Józefy Klimsiak dotyczą jej życia zawodowego, tzn. pracy pedagogicznej. Dokument jest opatrzony krótką przedmową autorstwa jej krewnego, Andrzeja Ligęzy, zawierającą charakterystykę Józefy Klimsiak oraz informację, że wspomnienia zostały spisane z rękopisu (fragmenty rękopisu, w postaci kopii kserograficznej, załączone są w aneksie).

publikacje

Wróć do listy

Szkolne czasy w Krzemieńcu 1939–1940

Autorka opisuje początek II wojny światowej i pierwsze miesiące okupacji sowieckiej. Miała wtedy 14 lat. Mieszkała z rodzicami w Krzemieńcu. W pierwszych dniach wojny przez Krzemieniec przewinęła się masa uciekinierów, w tym personel prawie wszystkich ambasad w drodze do Rumunii. Potem nastąpiły bombardowania, a na podwórzu należącym do rodziny autorki zbudowano schron przeciwlotniczy. Ojciec autorki zdecydował, żeby wywieźć rodzinę do Podhajec, do zaprzyjaźnionej rodziny pp. Kurzejów.

publikacje

Wróć do listy

W kopalniach złota na Uralu

Wspomnienia zapisane w formie rozmowy Janiny Trawki (vel Otrębowicz) z jej siostrzenicą na temat deportacji w głąb Rosji. Ciotka opowiada losy swej rodziny wywiezionej na Ural w lutym 1940 r. z Horożanki, woj. tarnopolskie. Ich rodzina składała się z matki, ojczyma, jego trójki dzieci z pierwszego małżeństwa (15, 12 i 3 lata) oraz Janiny, która miała wówczas 12 lat.

Strony