Wspomnienie o gen. Okulickim
Jest to tekst wystąpienia Janiny Konopackiej, ps. „Janina” na wieczorze poświęconym gen. Okulickiemu. Konopacka była jego łączniczką w okresie od maja 1944 r. do czasu jego aresztowania przez NKWD w marcu 1945 r.
Jest to tekst wystąpienia Janiny Konopackiej, ps. „Janina” na wieczorze poświęconym gen. Okulickiemu. Konopacka była jego łączniczką w okresie od maja 1944 r. do czasu jego aresztowania przez NKWD w marcu 1945 r.
Janina Pronaszko z d. Michalska urodziła się w 1914 r. w majątku Ostrówek, pow. Słonim. Ukończyła szkołę średnią 8-klasową oraz średnią ogrodniczą i kursy Czerwonego Krzyża. We wrześniu 1939 r., z karta mobilizacyjną PCK, poszukiwała oddziału w celu rozpoczęcia pracy. W nocy 4 lub 5 września dostała rozkaz opuszczenia Warszawy. Pod Łukowem ponownie wezwana do stolicy, dotarła do miasta dzień przed wkroczeniem Niemców.
Notatka Haliny Martin dotycząca wybuchu Powstania Warszawskiego oraz dowództwa AK. Autorka od lat zbiera materiały na temat Państwa Podziemnego i Armii Krajowej. W tym tekście autorka opisuje, co udało jej się dotychczas ustalić odnośnie rozgrywek politycznych wokół Powstania oraz roli gen. Okulickiego, a także Stanisława Tatara.
Na prośbę Jana Nowaka-Jeziorańskiego Halina Martin sporządziła notatkę na temat działalności wiedeńskiej grupy Stragan oraz sprawy Peenemünde. Autorka nawiązała do wzmianki w piśmie alpinistów, które było wydawane w Polsce w latach sześćdziesiątych. Była tam mowa o taterniku Englishu, który miał kurierkę Macieszynę. Kobieta przywiozła ponoć do Wiednia wiadomość o Peenemünde, a ta wiadomość została dalej wysłana do Londynu.
W dokumencie autorka przedstawia swój pobyt w obozach karnych na Syberii, do których została zesłana za swoją działalność w Armii Krajowej w czasie okupacji. Jak podaje, do konspiracji wstąpiła już we wrześniu 1939 r., po czym została zaprzysiężona jako łączniczka. W okresie okupacji niemieckiej przewoziła na rowerze rozkazy dowództwa AK Okręgu Garwolin lub broń krótką (na trasie Ryki – Kurów – Puławy – Garwolin). Utrzymywała łączność Armią Krajową pomiędzy poszczególnymi wsiami.
Autorka opisuje początki swojej działalności opozycyjnej i zetknięcie się z organizacją Ruch.
Autorka w dokumencie opisuje swoją działalność opozycyjną w latach 80. XX w. w środowisku inteligencji, a także swój udział w reaktywacji przedwojennego ugrupowania Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). We wspomnieniu przedstawia ewolucję poglądów swojego środowiska politycznego i jego wybranych przedstawicieli, naświetlając niektóre spory ideowe i personalne. Pierwszym doświadczeniem autorki związanym z polityką był udział w demonstracji odbywającej się na Placu Narutowicza w ramach protestu przeciwko likwidacji czasopisma „Po prostu” (1957).
Wspomnienie ma formę życiorysu, a dokładnie – opisu fragmentu życia autorki, związanego z działalnością opozycyjną i polityczną. Iwona Różewicz pisze, że urodziła się w Warszawie i studiowała na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego (ale nie uzyskała stopnia magistra). Była dziennikarką i redaktorką wydawniczą. W latach 80. pracowała w Bibliotece Centralnej Polskiego Związku Niewidomych. W momencie pisania życiorysu była zaś współpracownikiem czasopism wydawanych przez PZN. Była członkiem „Solidarności” od września 1980 r.
Kronika Haliny Krahelskiej powstała w 1942, została napisana pod kryptonimami „Agata” i „Sabina” i opisywała życie w Warszawie pod okupacją niemiecką.
Opierając się na sieci podziemnych kontaktów i przedwojennych relacjach jako pisarka, Krahelska, aktywistka i socjolożka, skupiła się na kwestiach często pomijanych przez innych kronikarzy, np. stosunkach społecznych między polskimi najemcami w niegdyś żydowskich mieszkaniach; tęskniącymi za domem młodych robotnikach przymusowych w Niemczech; prostytucji; i czarnym rynku organizowanym pod murami getta.
Autorka opisuje swoją działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej. Urodziła się i wychowała w Załuczu Starym, pow. Włodawa, woj. lubelskie. Jej rodzice mieli gospodarstwo rolne. W 1940 r. poznała Józefa Kowalskiego, pseud. „Sęp”, który mieszkał u sołtysa, Alfonsa Dudkiewicza. Jako 14-letnia dziewczyna została wciągnięta do pracy konspiracyjnej w ramach ZWZ (Związek Walki Zbrojnej, później Armia Krajowa). Początkowo nie zdawała sobie sprawy, w czym uczestniczy. Roznosiła meldunki do różnych osób (podaje kilka nazwisk).