Dzienniki Jadwigi Rapackiej (teczka VI)

W kolejnych zapiskach, z początku lat 60., Jadwiga Rapacka dużo miejsca poświęca spotkaniom towarzyskim. Utrzymuje kontakty m.in. z Ponsotami, Komierowskimi. Pojawia się też wiele informacji na temat innej jej znajomej, Leszczyńskiej (autorka nie podaje imienia): „L. była córką bardzo zamożnych rodziców – więc wychowana w dostatku i nieznająca liczenia się z groszami. Następnie, mając lat 18, wstąpiła do PPS, należała do bojówki, brała udział w słynnym napadzie na pociąg wiozący kasę rządową i poszukiwana przez policję, zdołała uciec za granicę. Osoba tego typu musi być ryzykantką, odważną, opanowaną i nieliczącą się z wyborem środków” (zesz. 16, s. 65). W tym czasie Leszczyńska mieszka w Genewie i pracuje jako urzędniczka.

W 1962 r. Rapacka poznaje mężczyznę o nazwisku Lipski, z którym nawiązuje znajomość. Podczas jednego ze spotkań Lipski zwierza się autorce ze swoich problemów z córką. Okazuje się, że cierpi ona na depresję. Opis schorzenia skłania diarystkę do rozważań na temat problemów emocjonalnych Leszczyńskiej – podejrzewa, że jej znajoma także może być chora: „Zanim ów Baruch [psychiatra] swą przyszłą pacjentkę zobaczył, zadał ojcu kilka pytań, zda się, zasadniczych. Pierwsze z nich: czy ona ma uczucie? Lipski odpowiedział: nie, żadnego. Jakby przestała kochać rodziców, siostrę, kogokolwiek. Jak błyskawica przemknęły mi przez myśl słowa Inki o matce: – Mama jest taka, jakby w niej wszelkie uczucie zamarło. Zdaje się nie kochać ani mnie, ani wnuczki, ani czcić pamięci zmarłych, z długoletnimi przyjaciółmi pozrywała, uczyniła wokoło siebie pustkę. Drugie pytanie: czy robi wyrzuty, czy ma pretensje itp. Ależ ciągle – odpowiada Lipski – wciąż nam wymawia i to, i tamto, i dziesiąte, wciąż jesteśmy czemuś winni; czasem jest to w tonie dyskusji, częściej kłótni, nierzadko ostrej awantury. I używa wtedy argumentów najbardziej raniących – nic jej nie powstrzyma. Zdaje się, że Inka na wszystkie punkty tej [nieczytelne] pokiwałaby potakująco głową. I dalsze jeszcze pytania, i odpowiedzi pokrywają się całkowicie z casus Leszczyńskiej” (zesz. 18, s. 2–3).

We wrześniu 1962 r. Rapacka spędza wakacje u Ady Ponsot (żony Henriego Ponsota) w ich wiejskim domu w Morey. Dowiadujemy się, że siostrą Ady była Ilza Bogusz (pracowała razem z Rapacką w konsulacie w Opolu). Zapewne za pośrednictwem siostry Ada poznała Henriego Ponsota i jak wynika z relacji Rapackiej, porzuciła dla niego poprzedniego męża, Hipolita. Autorka wspomina jednak też swoją relację z Ponsotem i innym mężczyzną: „Henri Ponsot był przeznaczony swej obecnej żonie. Znał ją wówczas już w Opolu, ale była mężatką. Zapalił się do mnie i niewielkim trudem mogłam go doprowadzić do małżeństwa. Gdyby za rywala miał tylko księcia, szala byłaby się pochyliła w jego stronę. Ale w drogę wszedł V.V. Przeszkody zagrażające przyszłości Ambasadorowej zostały unieszkodliwione, a V.V., zrobiwszy swoje, usunął się z kolei z mego życia” (zesz. 18, s. 40–41). Diarystka narzeka w dalszym ciągu na zmęczenie, niedostatek czasu wolnego i problemy zdrowotne (wątroba, egzema, zatoki). W grudniu 1961 r. otrzymuje prawo do emerytury, jednak nie rezygnuje z pracy, chcąc zaoszczędzić więcej pieniędzy. W 1962 r. otrzymuje przysłaną z Warszawy biografię swojego dziadka Wincentego Rapackiego autorstwa Ryszarda Górskiego. Ocenia ją pozytywnie: „Napisana jak należy, źródłowo, nawet nie przypuszczałam, że po wojennych zniszczeniach można było znaleźć tyle materiału (…). Po okresie zaćmienia Dziadek odzyskał swe miejsce w historii teatru, i to jedno z pierwszych” (zesz. 17, s. 45).

Dowiaduje się, że stan zdrowia jej matki coraz bardziej się pogarsza. Namawia ją ona na powrót do Olszanki, jednak Rapacka waha się, tłumacząc się brakiem środków. Rozmawia o tym ze swoją znajomą lub krewną (Stefą) przy okazji jej wizyty w Paryżu: „Dyskutowałyśmy z grubsza o moim powrocie do Polski, ona przynajmniej bierze sprawy realnie. Proponuje też, bym przyjęła obywatelstwo francuskie, to dałoby mi swobodę jazdy do Polski i z powrotem. Nie wiem, czy w moim wieku to możliwe. A poza tym i Francuzom często odmawiają wizy. Bolesny problem wciąż pozostaje bolesnym problemem” (zesz. 17, s. 95). Ważną rolę w życiu diarystki odgrywają nadal lektury – czyta m.in. o Platonie, studiuje dzieła Eurypidesa, sztuki Ajschylosa i Arystofanesa, sporządza obszerne notatki o historii i kulturze starożytnej Grecji. Poza tym sporo miejsca poświęca rozważaniom o literaturze pozytywistycznej, traktacie wiedeńskim, sytuacji Polski po I wojnie światowej. Dużo miejsca w dziennikach zajmują rozważania religijne: pojawia się rozmowa z „Duchem”: „Duch mi wykładał dziś rano: Don’t worry! (wybór języka nie ma znaczenia, wieczorem czytam Effectual prayer, więc podświadomość nocą pracuje po angielsku). Jeżeli pragniesz zmiany w życiu, to musi się ona w jakiś sposób uskutecznić” (zesz. 17, s. 1). W sierpniu 1962 r. stwierdza natomiast, że udaje jej się coraz skuteczniej odpędzić niepożądane myśli z umysłu:  „Wprowadzenie zbożnych myśli wydrąża – niejako mechanicznie – myśli bezbożne. Po prostu nie ma dla nich więcej miejsca – przepraszam! fotel zajęty. Ale tyle w nich jeszcze natręctwa, czelności, te zaś zbożne, takie jeszcze niepewne i nieśmiałe” (zesz. 17, s. 4). W tym okresie w dziennikach pojawia się nowa wyobrażona bohaterka – Polcia. Na początku jest ona wpleciona w opowiadanie inspirowane życiem diarystki, potem zaś „wychodzi” z niego i prowadzi z autorką rozmowy. „Ożywa” też Balbisia, do której wcześniej Rapacka kierowała listy – obie „koleżanki” odwiedzają ją, rozmawiają z nią czy nawet chodzą do kina.