publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 5.03.1986–31.12.1987

Podobnie jak w poprzednich dziennikach, także i w tym jednym z głównych tematów jest sytuacja polityczno-społeczno-gospodarcza w Polsce. Zdaniem Marii Grabowskiej władze PRL doprowadziły do stanu, w którym Polska stała się biedniejsza od Korei Północnej, Chin i Mongolii: „Te wszystkie kraje – przynajmniej na oko – wyglądają na zamożniejsze od Polski. Nasza gospodarka leży” (k. 22r). Już w poprzednich dziennikach Maria wyrażała przekonanie, że przyszło jej żyć w czasach apokalipsy, przejawiającej się każdego dnia m.in. w postaci dewastacji środowiska i nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych przez ludzkość, eksperymentów medycznych („in vitro”) czy rosnącej fali terroryzmu. Nie wie co prawda, kiedy nastąpi ostateczny koniec, wie jednak, że dojdzie do niego w wyniku wojny nuklearnej: „Wczoraj i dziś ponowne spotkanie Reagan–Gorbaczow […]. Ciągle sprawy rozbrojenia i zwłaszcza likwidacji broni jądrowych. Pomyśleć, że od dwóch dyktatorów mogą zależeć losy świata! Ta myśl byłaby przerażająca, gdyby nie wiara, że nad nimi jest Bóg i On zdecyduje, czy już teraz, czy później ma być koniec naszego ziemskiego świata” (k. 23r).

Pomimo gorliwego katolicyzmu diarystka zdradza swoje przekonania co do tego, że każda niedestrukcyjna religia świata czci w istocie tego samego Boga, z entuzjazmem przyjmuje więc decyzję Jana Pawła II o zaproszeniu przedstawicieli wszystkich religii do wspólnej modlitwy o pokój na świecie. Podobnie jak w poprzednich latach, także i 1987 r. gorliwie notuje wszystkie informacje na temat pielgrzymki papieża do kraju, treść jego przemówień i homilii, niezwykle dla niej cenne: „Teraz odczytuje się wciąż i wciąż przemówienia papieskie, czerpie się z nich nadzieję i siłę. Utwierdza się w tej świadomości, że nie Kreml i nie Jaruzelski, ani Reagan – ale Bóg rządzi światem” (k. 58v–59r).

Istotną część dziennika stanowią przemyślenia na temat sytuacji na świecie. Już w pierwszych miesiącach rządów Michaiła Gorbaczowa Grabowska dostrzega, że w ZSRR zachodzą niespodziewane zmiany, nie do pomyślenia jeszcze za życia poprzedniego dyktatora. Jednocześnie krytykuje Wojciecha Jaruzelskiego za to, że uparcie próbuje trwać przy starym ustroju i ignoruje to, co dzieje się w Moskwie. Ponadto w dzienniku znaleźć można obszerne wypisy z książek, aktualnie czytanych przez autorkę, a także duże partie poświęcone pogarszającemu się stanowi zdrowia Marii. Gdy pod koniec 1987 r. trafia do szpitala, szeroko rozpisuje się na temat żałośnie niskiego standardu polskich placówek leczniczych. Nie wini przy tym pracujących w nich ludzi (lekarzy i pielęgniarki ceni bardzo wysoko), lecz nieudolny system służby zdrowia.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Poznań
Opis fizyczny: 
94 k. ; 21 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1986 do 1987
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1777
Uwagi: 
Miękka oprawa zeszytowa. Dziennik prowadzony niebieskim długopisem, równym pismem, bez poprawek i skreśleń. Do k. 31r doklejony wycinek z „Przeglądu Katolickiego”, nr 51/52 z 1986 r.; do k. 48r doklejony maszynopis pieśni kościelnej „Panie dobry jak chleb...”; do k. 55r doklejony obrazek z Matką Boską i Dzieciątkiem Jezus, na odwrocie informacja o mszy świętej z okazji 75. urodzin Marii Grabowskiej; do k. 70r doklejony wycinek z „Głosu Wielkopolskiego” z 26 października 1987 r.; do k. 71r doklejona koperta z pocztówką z Biechowa.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
PRL, zimna wojna, pierestrojka, życie codzienne, choroba, komentarze polityczne w dzienniku osobistym, krytyka rozwoju technologicznego na świecie, krytyka polskiej służby zdrowia, diarystyka kobieca o charakterze religijnym
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1986 do 1987
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
dziennik/diariusz/zapiski osobiste