publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Zofii Kozarynowej, 20.02.1985

List do Zofii Kozarynowej z prośbą o recenzję książki pt. Łączność, sabotaż, dywersja – kobiety w Armii Krajowej. Martinowa znała publikacje Kozarynowej i uważała ją za odpowiednią osobę, ponieważ przeżyła ona wojnę w kraju i dobrze rozumiała niebezpieczeństwa i trudy ponoszone przez kobiety pełniące służbę konspiracyjną. Ideę powstania tej książki podjęła przed laty Wanda Pełczyńska. Po przezwyciężeniu wielu trudności, udało się ją wydać, Halina Martin była jej redaktorką. Tematycznie publikacja obejmuje okres do powstania warszawskiego.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Osterman

Maria Osterman opisuje zajęcie Sokala przez Niemców. Autorka przebywała w miejscowym getcie, mieszkała z adwokatem, który niedługo potem został przewodniczącym Judenratu. Wspomina, że Ukraińcy brali udział w prześladowaniu ludności żydowskiej, a także mordowali przedstawicieli sokalskiej inteligencji. Egzekucje odbywały się w pobliżu cegielni za miastem. Do obozu w Bełżcu wywieziono z getta ok. 2 tys. Żydów. Autorka zdobyła tzw. aryjskie papiery i opuściła getto. Przedostała się do Lwowa, a po krótkim czasie wyjechała do Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Życiorys

Relacja z datą dzienną 25 marca 1965 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1888 do 1949 roku.

Tytuł nieuwzględniony w inwentarzu archiwalnym "Życiorys".

Autorka rozpoczęła od opisania swojego życia w okresie przedwojennym. Uwzględniła kwestię pochodzenia, wykształcenia, wykonywanego zawodu. Dość dokładnie opisała pracę i zainteresowania Jerzego Guranotwskiego, swojego męża. Dodała też, że mieli dwójkę dzieci, z których jedno zmarło mając 2,5 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Fridman

Maria Fridman opisuje zajęcie Radomia przez wojska niemieckie i prześladowania Żydów: rabowano ich sklepy, konfiskowano majątki, mężczyznom golono brody i włosy. W 1940 r. został powołany Judenrat i utworzono dwa getta. Rozpoczęły się akcje likwidacyjne. Autorka wspomina o szmuglowaniu żywności do getta, a także o aptekarzu Kasprzykowskim, który potajemnie dostarczał lekarstwa. W czasie kolejnej akcji (15 sierpnia 1942 r.) Fridman, która pracowała w szopie, zbiegła z getta ze znajomą i obie trafiły do Warszawy. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sabiny Gantz

Relacja z 9 października 1945 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1939 do 1944 roku.

Tekst otwiera informacja o przejściu Autorki do getta w grudniu 1939 roku i adnotacji, że 26 stycznia 1940 roku getto zostało zamknięte. Kobieta mieszkała razem z dwiema bratowymi, siostrzenicą, siostrą i szwagrem. Większość mężczyzn z jej rodziny prawdopodobnie zginęła w czasie kampanii wrześniowej. Dodała, że z ulicy Elektoralnej przeniesiono ich na Chłodną, a stamtąd pół roku później na Smoczą.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rozalii Folman

Relacja bez daty, dotyczy wydarzeń z okresu od 1941 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje dotyczące rodziny Autorki. Zapisała, że jej młodszy syn w 1941 roku przedostał się do Będzina, gdzie "prowadził grupę młodocianą Chaluca". Starszy, dostawszy "papiery aryjskie", znalazł mieszkanie po "aryjskiej stronie" i pracował jako architekt w Społecznym przedsiębiorstwie Budowlanym. Udało mu się też zdobyć papiery dla córki Autorki, która została zatrudniona w Chalucu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Perli Ryneckiej

Relacja bez daty, dotyczy wydarzeń z okresu od 1942 do 1944 roku.

Tekst otwiera informacja z roku 1942 mówiąca, że Autorka znajdowała się wówczas "po aryjskiej stronie" i ukrywała się na warszawskim Mokotowie. Dalsza część, dotycząca miejsca przebywania Autorki oraz jej przeżyć z okresu od 1942 do 1944 roku, mocno nieczytelna.

Kobieta opisała Polkę, która zgodziła się jej pomóc. Nie podała adresu, pod którym mieszkały.

publikacje

Wróć do listy

Gość, który pozostał całe życie

Wspomnienia pośmiertne o Annie Wałek-Czerneckiej, polskiej botaniczce, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, z którą autorkę łączyła wieloletnia przyjaźń. Czernecka znała się z ojczymem autorki, Wiktorem Przedpełskim, od czasu strajków szkolnych w zaborze rosyjskim. Ojciec Czerneckiej był polskim patriotą, a jego dom w Płocku był miejscem spotkań młodzieży buntującej się przeciwko zaborcy. Groziły mu nie tylko represje za wspieranie działaczy niepodległościowych i patriotyzm, lecz także rosyjskie pogromy Żydów. Ojczym autorki nieraz ukrywał się w tym domu przed żandarmami.

publikacje

Wróć do listy

Trzy po trzy

List nieznanej autorki do przyjaciół. Był to cykliczny tekst, nazywany „Trzy po trzy”, w którym kobieta opisywała swoje odczucia związane z aktualną sytuacją w kraju. Autorka była emerytką o niewielkich dochodach. W tekście skarżyła się na pięćdziesięcioprocentową podwyżkę opłat pocztowych, dlatego starała się zmieścić jak najwięcej treści na jednej stronie. Władze określiła: „nasze CZERWONE”. Odniosła się do sejmowej dyskusji na temat nowego podziału administracyjnego Warszawy (uważa się, że ten z 1990 r. jest zły i trzeba go zmienić, choć warszawiacy już się do niego przyzwyczaili).

publikacje

Wróć do listy

List Magdaleny Kozerzewskiej do Archiwum Wschodniego

List kierowany jest do Janusza Opawki z Archiwum Wschodniego. Autorka pisze w sprawie wspomnień Hanny Hugon z d. Królikowskiej zatytułowanych Ostatni tydzień przed Powstaniem Warszawskim. Informuje, że Hugon była narzeczoną jej ciotecznego brata Piotra Schucha. Zaginął on w powstaniu i nie został odnaleziony. Autorka obecnie mieszka we Francji, gdzie wyszła za mąż. Do listu dołącza także swoje własne wspomnienia, które napisała w języku francuskim dla swoich bliskich. Przesyła do Archiwum Wschodniego polskie tłumaczenie tekstu.

Strony