publikacje

Wróć do listy

Świadek w procesie 16-tu

W dokumencie autorka opisuje swoje aresztowanie, przesłuchanie, pobyt w więzieniu i zesłanie w głąb Rosji. Kobieta urodziła się w 1913 r. we Lwowie, w rodzinie urzędnika poczty austriackiej. Jej ojciec brał udział w I wojnie światowej i dostał się do niewoli rosyjskiej po upadku Przemyśla. Pisał listy do rodziny, ale po wybuchu rewolucji październikowej wszelki słuch o nim zaginął. Zofia ukończyła gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie i wyszła za mąż. Miała dwójkę dzieci. Jej mąż jako oficer służby czynnej dołączył się do walk na froncie. Wrócił w 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Kandefer

Janina Kandefer opisuje losy swojej rodziny na Kresach Wschodnich od odzyskania niepodległości w 1918 r. do końca II wojny światowej. Autorka pisze o bracie, starszym o dziesięć lat, a także siostrze – o osiem. Przedstawia Sokal, miasto, w którym spędziła dzieciństwo do 1932 r. Podaje szczegóły dotyczące stosunków polsko-ukraińskich przed wojną, pisze np. o niektórych zwyczajach Ukraińców. Według niej ich wrogość nasiliła się podczas wojny, szczególnie pod okupacją niemiecką. Zajmuje się tematem Żydów i ich relacji z Polakami.

publikacje

Wróć do listy

List Janiny Kandefer do Archiwum Wschodniego

Korespondencja Janiny Kandefer z Archiwum Wschodnim dotycząca wspomnień przesłanych do redakcji „Kontaktów”. Autorka dołączyła do listu ankietę oraz wspomnienia, które zostały przez nią zmodyfikowane względem poprzedniej wersji, wysłanej do magazynu. Informuje, że ankietę wysłała także do Jadwigi Kołodziej-Opolańskiej, która wraz z matką i rodzeństwem została wywieziona 12/13 kwietnia 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Kruk

Janina Kruk opowiada o losach swojej rodziny w czasie II wojny światowej. W 1939 r. miała szesnaście lat i ukończyła cztery klasy gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie. Mieszkała w rodzinnym Podkamieniu k. Brodów, woj. tarnopolskie. Miasteczko słynęło z zabytkowego kościoła i klasztoru. Ojciec autorki pracował w Urzędzie Drogowym w Brodach. Po wybuchu wojny w miasteczku stacjonowało wojsko polskie. W domu Janiny zatrzymał się siostrzeniec gen. Sosnkowskiego, a po nim kapitan Korczyński z żoną i córką, którzy na wieść o wejściu Armii Czerwonej do Polski pośpiesznie wyjechali.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rozalii Bernat

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1941-1945.

Wspomnienie rozpoczyna informacja, że po wejściu wojsk wermachtu do Lwowa. Matka Autorki decyduje się ją oddać pod opiekę znajomej Polce. Po dwóch latach jednak ta bojąc się donosu decyduje przekazać Autorkę pod opiekę znajomym mieszkającym poza miastem, lecz nie wspomina im, iż dziewczynka jest Żydówką. Autorka wspomina przygotowania do przeniesienia oraz to, że jej ówczesna opiekunka uczyła ją modlitw katolickich.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Anny Kłosowskiej

Autorka pochodziła z Zadwórza (35 km od Lwowa). Swą opowieść autorka zaczyna od wydarzeń tuż po bitwie pod Zadwórzem podczas wojny polsko-bolszewickiej 17 sierpnia 1920 r. Anna była wtedy małą dziewczynką. Pewnego dnia, gdy szły z mamą do ciotki, zauważyły leżącego w rowie polskiego żołnierza. Był we krwi, miał okaleczone ręce. Wraz z przechodzącym mężczyzną pomogły wstać rannemu. Pomagający mężczyzna chciał zaprowadzić żołnierza na stację, do punktu Czerwonego Krzyża, jednak nadjechał Kozak na koniu i kazał chłopu uciekać, a rannego zastrzelił. Nie było to odosobnione zdarzenie.

publikacje

Wróć do listy

Stanisław Kaszubski inżynier elektryk

Autorka opisuje wojenne losy swojego męża, Stanisława Kaszubskiego. Urodził się w 1913 r. w Krakowie, do 1939 r. mieszkał we Lwowie i w Samborze, w którym jego ojciec był starostą. W lipcu 1939 r. został powołany na ćwiczenia wojskowe jako kapral podchorąży rezerwy w batalionie elektrotechnicznym w Nowym Dworze. Brał udział w kampanii wrześniowej. Wzięty do niemieckiej niewoli na Wołyniu znalazł się w obozie jeńców w Radomiu, skąd uciekł i powrócił do Lwowa. W listopadzie wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, a w marcu 1940 r. został aresztowany przez NKWD.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rebeki Kuryniec

Relacja spisana 6 listopada 1945 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1940 do 1944 roku.

Tekst otwiera informacja o przyjeździe Autorki wraz z matką, mężem i dwoma synami do Lwowa w maju 1940 roku. Kobieta zapisała, że jej mąż chorował na raka. Od października 1941 do 17 lipca 1942 roku przebywał w szpitalu przy ulicy Bilińskiego, najpewniej na skutek doniesienia, został zabrany przez gestapo. Autorka nie miała o nim więcej informacji.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Osterman

Maria Osterman opisuje zajęcie Sokala przez Niemców. Autorka przebywała w miejscowym getcie, mieszkała z adwokatem, który niedługo potem został przewodniczącym Judenratu. Wspomina, że Ukraińcy brali udział w prześladowaniu ludności żydowskiej, a także mordowali przedstawicieli sokalskiej inteligencji. Egzekucje odbywały się w pobliżu cegielni za miastem. Do obozu w Bełżcu wywieziono z getta ok. 2 tys. Żydów. Autorka zdobyła tzw. aryjskie papiery i opuściła getto. Przedostała się do Lwowa, a po krótkim czasie wyjechała do Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Lwów – od września 1942 aryjskie papiery

Renata Braun wspomina, że po wkroczeniu niemieckich wojsk do Lwowa musiała oddać radio. Wraz z matką była zmuszana do grzebania zwłok więźniów, lecz ostatecznie obie zostały zwolnione przez ukraińskich policjantów. Ciotka autorki, Pepa Keller, pracowała jako sekretarka w kahale i bezinteresowanie pomagała innym uniknąć więzienia lub wywiezienia na roboty przymusowe. Wujka wcielono do policji, a później trafił do obozu janowskiego na przedmieściach Lwowa. Dzięki interwencji żony nie przydzielono mu ciężkiej pracy i mógł poruszać się poza terenem obozu.

Strony