publikacje

Wróć do listy

Artykuły publicystyczne o sprawach szkolnych z 1905 i 1906 roku

Zbiór publicystyki Marceliny Kulikowskiej, feministki, poetki i autorki artykułów prasowych, nauczycielki. Pierwszy tekst, Do Polaków w Galicji, z datą 16 lutego 1905 r., opisuje sytuację zaboru rosyjskiego. Jest skierowany do obywateli Galicji, którzy nie zdają sobie sprawy z codzienności mieszkańców Warszawy. Kulikowska wzywa do protestowania przeciwko służalczej postawie wobec Rosjan, Galicjanie mają protestować, żeby pokazać solidarność z Polakami z zaboru rosyjskiego. Publicystka pisze również o sprawie robotniczej, którą pragnie połączyć ze sprawą narodową.

publikacje

Wróć do listy

O instytucjach kulturalnych w Galicji; Uniwersytet Chłopski Polski

Publikacja składa się z kilku powiązanych ze sobą tekstów. Pierwszą część tworzy szkic referatu Marceliny Kulikowskiej wygłoszonego na wiecu w sprawie oświaty w marcu 1907 r. W artykule autorka mówi o założonym w 1898 r. Uniwersytecie Ludowym w Galicji. Pisze o demokratyzacji nauki, o inspirowaniu się szkolnictwem duńskim (i edukacją według teorii Mikołaja Grundtviga), o popularnych w Anglii i Stanach Zjednoczonych wykładach otwartych.

publikacje

Wróć do listy

Zapamiętane 1914–1920. Inwazja rosyjska 1914–1915

„Piszę bardzo bezładnie, co pamiętam, co mi na myśl przychodzi, tak, byleby tylko nie zapomnieć – może kiedyś z tych bezładnych zapisków uda się komuś, lub też ostatecznie mnie, coś lepszego ułożyć” (k. 1r) – tak rozpoczyna swoje wspomnienia z czasów I wojny światowej Tekla Bogusz. Początek jej opowieści nacechowany jest dużym napięciem. Autorka relacjonuje, że wszyscy Europejczycy latem 1914 r. żyli w nieustającym lęku przed nadchodzącą wojną: „Atmosfera niepewna, przygniatająca, która ogarnia nas przez cały następny miesiąc, nie przyczynia się do zrównoważenia umysłów. Dojdzie do wojny?

publikacje

Wróć do listy

O paniach Branickich

Krótkie wspomnienie Stanisławowej Tarnowskiej na temat pań Branickich poświęcone jest losom sześciu kobiet: Zofii z Branickich Potockiej, jej siostry Katarzyny Branickiej Sanguszkowej, Elżbiecie z Branickich Woroncowej, Elżbiecie z Branickich Krasińskiej, Zofii z Branickich Odescalchi oraz Katarzynie z Branickich Potockiej. Autorka skupia się przede wszystkim na życiu rodzinnym oraz publicznym opisywanych przez siebie postaci. Wspomina zatem o ich młodości, stosunkach rodzinnych, relacjach z dziećmi oraz działalności charytatywnej.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik Anny Ksawerowej Branickiej

Zdecydowaną większość dziennika wypełniają wpisy autorki dotyczące aktualnej pogody. Dzień po dniu notuje ona minimalną i maksymalną temperaturę oraz sytuację atmosferyczną, porównując je z analogicznymi okresami w latach wcześniejszych. Wpisy o innej tematyce na pierwszych kilkudziesięciu kartach są niemal nieobecne, a jeśli już się pojawiają, to tylko w formie krótkich, jednozdaniowych wzmianek, jak np. pod datą 27 października 1897 r.: „pochmurno – byłam na ślubie Jadzi Zamoyskiej z p. Stefanem Kwileckim” (s. 22); czy pod datą 22 listopada 1897 r.: „Pochmurny ale ciepły dzień.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 12.12.1909–9.06.1910

Ostatni tom prowadzonego regularnie dziennika obejmuje okres od grudnia 1909 do czerwca 1910 r. W notatkach powraca po raz kolejny kwestia kobieca, której Marcelina Kulikowska poświęciła już wcześniej wiele miejsca w swych rozważaniach. Tym razem podejmuje refleksję nad pojęciem cnoty, w której wychowywane są kobiety, a które czyni z nich istoty złe, głupie i zgryźliwe. Zauważa, że kobiety pozostają bez szans, konkurując z mężczyznami o pracę zarobkową (k. 7r).

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 15.11.1908–12.12.1909

Dziesiąta część dziennika Marceliny Kulikowskiej obejmuje okres od listopada 1908 do grudnia 1909 r. Notatki z tego czasu podzielić można na refleksje skupiające się na kwestii kobiecej oraz brudnopisy wierszy czy dramatów.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 21.01.1908–6.11.1908

Dziewiąta część dziennika obejmuje kilka miesięcy roku 1908. Dużo miejsca Marcelina Kulikowska wciąż poświęca tematyce śmierci, samotności, wspomina, że podobnie czuła się rok wcześniej w Zakopanem. Siebie określa „psowaczką własnego życia”, za swoją największą udrękę uważa samotność i świadomość; doskwiera jej choroba, choć nie jest to choroba fizyczna, określa ją mianem „choroby na życie”, przeczuwa konieczność dokonania samobójstwa (k. 9v).  Oprócz tego pojawiają się wpisy dotyczące istnienia i życia wśród ludzi, wywołane najczęściej lekturą dzieł różnych autorów.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 1.03.1907–11.01.1908

Dziewiąta część dziennika Marceliny Kulikowskiej, obejmująca okres od marca 1907 do stycznia 1908 r. W tym zeszycie autorka notuje swoje przemyślenia w związku z osobą Helenki (Heleny Witkowskiej). Ocenia, że nie jest ona pesymistką, ale jest też schematyczna i niektóre zdania powtarza, nie wnikając w ich głębsze znaczenie. Przyznaje, że żyją z sobą, analizuje też relację, jaka się między nimi wytworzyła. Zauważa, że Helena wciąga ją w swoje koła towarzyskie, na co autorka pozwala niechętnie i czuje, że wynika z tego więcej szkody niż korzyści.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 28.01.1906–1.02.1907

Siódma część dziennika Marceliny Kulikowskiej obejmuje okres od stycznia 1906 do lutego 1907 r. Liczne rozważania i wiersze skupiają się na tematyce smutku, śmierci, rozstań i odejść, bólu i cierpienia. Autorka podkreśla, że w swoim mniemaniu czuje za bardzo: marzy we łzach, płacze we krwi (k. 39r). W sierpniu odnotowuje rozpoczęcie prac nad powieścią o rewolucji, wspomina wzruszenie, z jakim przystąpiła do pisania, i chęć wydobycia tych wzruszeń, których rewolucja dostarczyła (k. 28v–29r). Zapisuje planowane odczyty dla uniwersytetu ludowego na temat etyki, medycyny i związków zawodowych.

Strony