publikacje

Wróć do listy

Zapamiętane 1914–1920. Inwazja rosyjska 1914–1915

„Piszę bardzo bezładnie, co pamiętam, co mi na myśl przychodzi, tak, byleby tylko nie zapomnieć – może kiedyś z tych bezładnych zapisków uda się komuś, lub też ostatecznie mnie, coś lepszego ułożyć” (k. 1r) – tak rozpoczyna swoje wspomnienia z czasów I wojny światowej Tekla Bogusz. Początek jej opowieści nacechowany jest dużym napięciem. Autorka relacjonuje, że wszyscy Europejczycy latem 1914 r. żyli w nieustającym lęku przed nadchodzącą wojną: „Atmosfera niepewna, przygniatająca, która ogarnia nas przez cały następny miesiąc, nie przyczynia się do zrównoważenia umysłów. Dojdzie do wojny?

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 12.12.1909–9.06.1910

Ostatni tom prowadzonego regularnie dziennika obejmuje okres od grudnia 1909 do czerwca 1910 r. W notatkach powraca po raz kolejny kwestia kobieca, której Marcelina Kulikowska poświęciła już wcześniej wiele miejsca w swych rozważaniach. Tym razem podejmuje refleksję nad pojęciem cnoty, w której wychowywane są kobiety, a które czyni z nich istoty złe, głupie i zgryźliwe. Zauważa, że kobiety pozostają bez szans, konkurując z mężczyznami o pracę zarobkową (k. 7r).

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 15.11.1908–12.12.1909

Dziesiąta część dziennika Marceliny Kulikowskiej obejmuje okres od listopada 1908 do grudnia 1909 r. Notatki z tego czasu podzielić można na refleksje skupiające się na kwestii kobiecej oraz brudnopisy wierszy czy dramatów.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 21.01.1908–6.11.1908

Dziewiąta część dziennika obejmuje kilka miesięcy roku 1908. Dużo miejsca Marcelina Kulikowska wciąż poświęca tematyce śmierci, samotności, wspomina, że podobnie czuła się rok wcześniej w Zakopanem. Siebie określa „psowaczką własnego życia”, za swoją największą udrękę uważa samotność i świadomość; doskwiera jej choroba, choć nie jest to choroba fizyczna, określa ją mianem „choroby na życie”, przeczuwa konieczność dokonania samobójstwa (k. 9v).  Oprócz tego pojawiają się wpisy dotyczące istnienia i życia wśród ludzi, wywołane najczęściej lekturą dzieł różnych autorów.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 1.03.1907–11.01.1908

Dziewiąta część dziennika Marceliny Kulikowskiej, obejmująca okres od marca 1907 do stycznia 1908 r. W tym zeszycie autorka notuje swoje przemyślenia w związku z osobą Helenki (Heleny Witkowskiej). Ocenia, że nie jest ona pesymistką, ale jest też schematyczna i niektóre zdania powtarza, nie wnikając w ich głębsze znaczenie. Przyznaje, że żyją z sobą, analizuje też relację, jaka się między nimi wytworzyła. Zauważa, że Helena wciąga ją w swoje koła towarzyskie, na co autorka pozwala niechętnie i czuje, że wynika z tego więcej szkody niż korzyści.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 28.01.1906–1.02.1907

Siódma część dziennika Marceliny Kulikowskiej obejmuje okres od stycznia 1906 do lutego 1907 r. Liczne rozważania i wiersze skupiają się na tematyce smutku, śmierci, rozstań i odejść, bólu i cierpienia. Autorka podkreśla, że w swoim mniemaniu czuje za bardzo: marzy we łzach, płacze we krwi (k. 39r). W sierpniu odnotowuje rozpoczęcie prac nad powieścią o rewolucji, wspomina wzruszenie, z jakim przystąpiła do pisania, i chęć wydobycia tych wzruszeń, których rewolucja dostarczyła (k. 28v–29r). Zapisuje planowane odczyty dla uniwersytetu ludowego na temat etyki, medycyny i związków zawodowych.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 29.09.1905–27.01.1906

Szósta część dziennika obejmuje stosunkowo krótki okres czasu – od września 1905 do stycznia 1906 r. Po raz pierwszy Marcelina Kulikowska pisze tutaj wprost o samobójstwie, określając ów czyn jako „wykonanie najkonsekwentniejszej myśli”. Swoją decyzję uzasadnia tak: „[...] życie mniej więcej ludzkie poznałam i doszłam do przeświadczenia, że takiej jak ja idealistyczne i logiczne natury jedną drogę przed sobą otworzyć winny: walki nieskończonej, naturalnie nigdy niewygranej – ale czynnej walki. Mnie do tej walki brakuje sił fizycznych” (k.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 29.08.1904–12.06.1905

Piąta część dziennika prowadzonego przez Marcelinę Kulikowską, obejmująca okres od sierpnia 1904 do czerwca 1905 r., podobnie jak poprzednie zawiera zbiór notatek o charakterze osobistym oraz brudnopisy przygotowywanych przez nią tekstów. Według diarystki największą krzywdą, jaka ją dotknęła, jest brak zdrowia, ponieważ fizyczne cierpienie odbija się na zdrowiu psychicznym i koncentracji przy pracy.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 26.09.1903–9.07.1904

Czwarta część dziennika Marceliny Kulikowskiej obejmuje okres niecałego roku, od września 1903 do lipca 1904 r. Charakter notatek nie uległ zmianie. Refleksje dotyczące własnego życia i obserwacji świata przeplatają się z brudnopisami utworów literackich, artykułów czy notatkami na planowane przez Kulikowską wykłady. Autorka zauważa w tej części ciekawą zależność:  gdy pisze sama dla siebie i swojej przyjemności, to wszystko pochodzi z jej serca i przepełnione jest pasją, ciężko jednak znaleźć jej ten żar w pisaniu na zamówienie.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik: 7.08.1899–17.11.1903

Kolejna część dziennika rozpoczyna się od notowanych w formie brudnopisu fragmentów dramatu i wiersza, które zostały później przekreślone, prawdopodobnie przez autorkę. Na kolejnych stronach znaleźć można wiele tego typu zapisków dotyczących twórczości Kulikowskiej, m.in. fragmenty dramatów, zanotowane całe sceny, liczne wiersze, tematy wykładów, ale także pomysły na powieści czy opowiadania. Wielokrotnie w formie wierszy czy poematów autorka notuje doświadczenia związane z życiowymi zmaganiami.

Strony