publikacje

Wróć do listy

Gerätelager na Zabłociu

Relacja Haliny Nelken dotyczy obozu na krakowskim Zabłociu (podobozu Płaszów) Nachrichten Gerätelager der Luftwaffe, położonego niedaleko Deutsche Emailwarenfabrik Oskara Schindlera (ul. Lipowa 4). Autorka stwierdziła, że panowały tam znośne warunki w porównaniu z Płaszowem. Komendantem był pilot, kapitan Fischer, który codziennie przeprowadzał inspekcje, potem znikał, a podczas jego nieobecności zawiadywał „dziadyga Oberfeld”. Poza nim we znaki dawali się jeszcze dwaj wojskowi: Gips i Pleissner, którzy m.in.

publikacje

Wróć do listy

List Jadwigi Jeleniewskiej do Krzysztofa Jasiewicza

List adresowany do prof. Krzysztofa Jasiewicza z Instytutu Studiów Politycznych PAN – jednego z organizatorów konkursów Archiwum Wschodniego na wspomnienia Polaków ze Wschodu. Autorka, odpowiadając na komunikat w „Prawie i Życiu”, przesyła swoje wspomnienie na temat przesiedleń Polaków. Postrzega siebie jako osobę, która zna bardzo dobrze stosunki polsko-litewskie w związku z osobistą biografią. Wychowała się w Wilnie, w 1945 r. została przesiedlona do Krakowa. Dodaje, że może dosłać kopie dokumentów z tajnych studiów w Wilnie, gdzie studiowała medycynę i historię sztuki.

publikacje

Wróć do listy

Bożena Krzywobłoch-Tywonicz do Żanny Kormanowej, 16.09.1957

List w sprawach naukowych. Autorka otrzymała wiadomość Kormanowej tuż przed wyjazdem na urlop do Krakowa. Przeprowadziła pierwszą kwerendę bibliograficzną, ale było to utrudnione z powodu zamkniętych bibliotek i archiwów. Sądziła, że rozumie uwagi Kormanowej w kwestii ikonograficznego opracowania podręcznika i obiecała, że postara się je zrealizować. Największe trudności sprawiało jej zdobycie fotografii mieszkań robotniczych, chciała zastąpić je rysunkami Michała Andriolliego, Franciszka Kostrzewskiego, czy Henryka Pilattiego.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Rymszy

Janina Rymsza opisuje swoje życie w Polsce Ludowej i porównuje je do czasów po transformacji. Zaczyna od historii swoich rodziców i czasów przedwojennych. Urodziła się w 1925 r. w bardzo biednej rodzinie wiejskiej. Oboje rodzice byli sierotami. Gdy się pobrali, nie mieli nic. Latem mieszkali w wynajętej szopie, zimą u kogoś w kuchni. Wynajmowali się do pracy u bogatych gospodarzy. W momencie urodzenia Janiny ojciec był w wojsku w Korpusie Ochrony Pogranicza w Zaleszczykach, skąd wrócił po dwóch latach. Ok. 1929 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Matyldy Löw

Matylda Löw opisuje funkcjonowanie żydowskiego szpitala w getcie krakowskim. Szpital był przebudowywany przed wybuchem wojny, a po utworzeniu getta mieścił się w dawnym budynku policji. Prace adaptacyjne trwały rok. W szpitalu odbywały się konsylia (z udziałem polskich lekarzy), była porodówka i sale operacyjne.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Róży Geisler

Relacja powstała w 1945 roku, obejmuje wydarzenia z 1942 roku.

Tekst otwiera informacja dotycząca siostry Autorki, która we wrześniu 1942 roku miała poznać Żyda mogącego przewieźć obie kobiety do Krakowa. Wywiązał się z umowy, dowożąc obie w pewnym odstępie czasu. W Krakowie kobiety zdołały się odnaleźć i jakiś czas błąkały po noclegowniach. Autorka znalazła pracę w mleczarni – z ogłoszenia w gazecie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mali Hollaender

Mala Hollaender opisała sytuację Żydówek podczas okupacji niemieckiej. Nie były traktowane przez Niemców jako pełnowartościowe robotnice. Kiedy w Krakowie utworzono Julagi (Julag – Judenlager) w Płaszowie, Prokocimiu, Bieżanowie, zaczęły w nich pracować kobiety. Autorka podała, że było ok. trzystu robotnic. Przyjmował je szef Julagów „krwawy Müller” (SS-Oberscharführer Franz Josef Müller). Gdy wyrażał zgodę, uprzedzał, że kolejna kobieta, która się zgłosi, zostanie rozstrzelana. Wielokrotnie rozkazywał zabijać te Żydówki, które z własnej woli zgłaszały się do Juglagu I (w Płaszowie).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Luizy Grüner

Luiza Grüner przed wojną mieszkała w Berlinie. W czerwcu 1939 r. rodzina wyjechała do Jarosławia – autorka podróżowała z ojcem, później dołączyła do nich matka. W czasie okupacji niemieckiej autorka z matką uciekły do Krakowa, a ojciec do Lwowa. Przebywała w krakowskim getcie, uniknęła śmieci podczas akcji likwidacyjnych. Pracowała przy lepieniu kopert.

publikacje

Wróć do listy

Żydzi "Rumuńscy Obywatele"

Dokument z datą dzienną 30 sierpnia 1945 roku. Obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Na rękopisie dodany tytuł, nieuwzględniony w inwentarzu archiwalnym: Żydzi "Rumuńscy Obywatele" (pisownia zgodna z oryginałem).

Dokument otwierają wyjaśnienia Autorki dotyczące rumuńskiego obywatelstwa – zapisała, że postarali się o takie, ponieważ Żydzi legitymujący się innymi niż polskie obywatelstwami nie musieli wprowadzać się do getta, ani nosić opasek z gwiazdą Dawida. Dodała, że wielu innych Żydów postępowało podobnie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miny Kalfus

Mina Kalfus przypomina, że w tarnowskim getcie zginęli jej kuzyni, uciekinierzy z Lwowa i rozstrzelano jej ojca 11 czerwca 1942 r. Tydzień później rozpoczęła się akcja likwidacyjna. Jej młodszy syn został deportowany do Bełżca, podobnie jak 11 tys. tarnowskich Żydów. 19 czerwca na pl. Wolności zebrano mieszkańców getta, którzy mieli zezwolenie na pracę. Pognano ich do wagonów i wywieziono do obozu w Bełżcu. Autorka straciła część rodziny, ale w getcie pozostali jej brat i dwie siostry z dziećmi. Starszy syn Kalfus przyjechał z Krakowa, gdzie pracował, i zabrał matkę z sobą.

Strony