publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik z Auschwitz

Wspomnienia Anny Heilman z okresu drugiej wojny światowej rozpoczynają się od wybuchu wojny i naszkicowania sytuacji w Warszawie w pierwszych miesiącach hitlerowskiej okupacji miasta. Autorka wspomina krótko o okolicznościach utworzenia warszawskiego getta. Szczegółowo natomiast opisuje warunki w getcie – głód, ciągłe poczucie zagrożenia, transporty z getta do obozów zagłady. Negatywnie wypowiada się na temat Judenratu, a jako przykład zachowań zgoła odmiennych, pozytywnych podaje młodzież żydowską, która spotykała się w konspiracji i śpiewała hebrajskie piosenki.

publikacje

Wróć do listy

Wspólne losy Polaków

Wspomnienie autorki o deportacji na Syberię. Jej rodzina była dość zamożna, składała się z siedmiorga osób, w tym pięciorga dzieci w wieku 11–18 lat. Mieszkali w Podsokołdzie, nadleśnictwo Supraśl. Ojciec, Rafał Sacharewicz, pracował jako gajowy.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z dzieciństwa na Wołyniu Franciszki Pawluk

Franciszka Pawluk wspomina swoje dzieciństwo na Wołyniu. Mieszkała we wsi Wola Ostrowiecka (obecnie nieistniejąca), pow. lubomelski (obecnie Ukraina). W dniu 30 sierpnia 1943 r. Ukraińcy otoczyli ich wieś i kazali wszystkim stawić się na zebraniu w szkole. Ojciec autorki zdecydował, że pójdzie sam, a reszcie rodziny nakazał się schować. Ze swych kryjówek słyszeli napastników, jak rabowali z domu cenniejsze rzeczy. Brat zauważył, że palą dom sąsiadów. Wtedy postanowili uciec w zarośla, gdzie przeczekali do wieczora.

publikacje

Wróć do listy

Wileńskie wspomnienia z lat wojny

Wspomnienia dotyczą okresu okupacji sowieckiej i niemieckiej w Wilnie. Dokument ukazuje zawiłości politycznej historii miasta, a także skomplikowany układ relacji etniczno-narodowych na Litwie. Autorka rozpoczyna swoją narrację od 1939 r., kiedy jeszcze była uczennicą Liceum Administracyjno-Handlowego przy ulicy Adama Mickiewicza. Krótko charakteryzuje swoich nauczycieli.

publikacje

Wróć do listy

W kopalniach złota na Uralu

Wspomnienia zapisane w formie rozmowy Janiny Trawki (vel Otrębowicz) z jej siostrzenicą na temat deportacji w głąb Rosji. Ciotka opowiada losy swej rodziny wywiezionej na Ural w lutym 1940 r. z Horożanki, woj. tarnopolskie. Ich rodzina składała się z matki, ojczyma, jego trójki dzieci z pierwszego małżeństwa (15, 12 i 3 lata) oraz Janiny, która miała wówczas 12 lat.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilith Stern

Relacja Lilith Stern została podzielona na tytułowane części. W pierwszej autorka opisuje wielogodzinne oczekiwanie na pociąg do Lwowa. Ojciec został powołany do wojska (Wyjazd z Krakowa). 16 września 1939 r. dołączył do rodziny (Powrót tatusia i wkroczenie Sowietów). 29 czerwca 1941 r., „po zażartej jednotygodniowej obronie”, Niemcy zajęli Lwów. Żydzi początkowo bali się pokazywać na ulicach. Ukraińcy zgłaszali się do „czynnej służby w policji”.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Kazachstanu Haliny Nowickiej

Halina Nowicka wspomina deportację ze wsi Bogusze, pow. Grajewo, do Kazachstanu w dniu 13 kwietnia 1940 r. Miała szesnaście lat, była sama, jej matka zmarła w październiku 1939 r., ojciec, jako policjant, został aresztowany przez NKWD w grudniu tego samego roku. Wywieziono ją do sowchozu Kajmaszyński, farma nr 5, obw. pawłodarski, rej. irtyszewski. Podróż trwała ok. trzech tygodni, w wagonach bydlęcych. Dokuczały im zimno, głód i brud. Na miejscu od razu zostali zmuszeni do ciężkiej pracy. Halina wykonywała prace polowe: oranie, sianie zboża, koszenie trawy.

publikacje

Wróć do listy

List Anny Nartowskiej do redakcji „Młodego Rolnika”

List został przesłany do redakcji „Młodego Rolnika” w odpowiedzi na konkurs Wschodnie losy Polaków ogłoszony przez Archiwum Wschodnie. Autorka w 1945 r. została wysiedlona wraz z dziećmi z Łucka. Jej mąż brał udział w działaniach zbrojnych, w czasie których dostał się do niewoli niemieckiej. Powrócił do rodziny w 1947 r. Nartowska opowiada też o losach Polaków z tzw. Kresów, wysiedlonych lub wywiezionych w głąb Rosji. Wspomina wywózki profesorów, dyrektorów, osadników z 1918 r. Pozostałym skonfiskowano ich ziemię i założono w gospodarstwach kołchozy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lilii Niemczewskiej

Autorka opisuje swoje aresztowanie, które miało miejsce w dniu 30.11.1944 r., oraz późniejsze przesłuchania, prowadzone przez Józefa Światłę. Autorka działała w służbie Pomocy Żołnierzom, w ramach 27 dywizji AK.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Wandy Mochnacz

Wanda Mochnacz opowiada losy swojej rodziny podczas II wojny światowej. Mieszkała z rodzicami i dwiema młodszymi siostrami na Kresach Wschodnich. W chwili wybuchu wojny miała dziewięć lat. W 1939 r. jej ojciec został aresztowany i wywieziony do więzienia w Czortkowie. Podczas przesłuchań był bity. W więzieniu spędził półtora roku. Matka z dwiema córkami (sześć i trzy lata) zostały deportowane w głąb Rosji. Wanda akurat tej nocy spała u dziadków. Gdy się dowiedziała, że matkę wywożą, chciała wrócić do domu, ale powstrzymał ją kolega. Ukryła się u sąsiadki.

Strony