publikacje

Wróć do listy

Gehenna Żydów w Drohobyczu w czasie okupacji niemieckiej

Na początku relacji Regina Wilder podaje dane biograficzne. Wspomina, że przed II wojną światową w Drohobyczu mieszkało ok. 20 tys. Żydów. Pod koniec czerwca 1941 r. do miasta wkroczyli Niemcy. W pierwszym dniu okupacji nie działo się nic nadzwyczajnego, choć wyczuwalne było napięcie. Drugiego dnia Niemcy poinformowali, że w areszcie miejskim znaleźli zwłoki Polaków i Ukraińców, które miały być zbezczeszczone. W mieście rozpowszechniono pogłoski o żydowskiej odpowiedzialności za te zbrodnie, co stało się zachętą do prześladowania ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Brzezińskiej

Fania Brzezińska opisuje Knyszyn i Białystok podczas okupacji niemieckiej oraz prześladowania ludności żydowskiej w getcie knyszyńskim. W relacji zawarła przemyślenia dotyczące losu Żydów w czasie II wojny światowej. Podczas akcji wysiedleńczej uciekła wraz z braćmi i ojcem, unikając wywiezienia do obozu koncentracyjnego.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Chawa Rozensztejn opisuje likwidację getta w Łomży 1 listopada 1942 r. Wówczas po raz ostatni widziała matkę. Autorka ukrywała się na wsi, pracowała w gospodarstwach rolnych. Wskutek donosów wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Po tzw. aryjskiej stronie spotkała się z ojcem i ciotką. Jej ojciec, przeczuwając, że nie przeżyje wojny, poprosił jednego z wójtów, aby zapewnił bezpieczeństwo córce. Rozensztejn spotkała życzliwe polskie rodziny, które jej pomagały i ukrywały bezinteresownie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Szuster-Rozenblum

Fajga Szuster-Rozenblum opisuje zajęcie Jasionówki przez wojska radzieckie, a potem niemieckie, a także prześladowania Żydów przez miejscową ludność (pogromy, grabieże). W jesieni 1942 r. rozpoczęły się wysiedlenia Żydów w Jasionówce. Autorka uciekła z pociągu podczas transportu do obozu koncentracyjnego. Ukrywała się w Puszczy Knyszyńskiej. Podała nazwiska mieszkańców Podlasia, którzy denuncjowali Żydów i kolaborowali z Niemcami. 

publikacje

Wróć do listy

Powoli wracam do społeczeństwa [T. 3]

Stefania Gołaszewska wspomina, że źle wiodło się jej po wyjściu z więzienia. Roman Trześniowski zaproponował Gołaszewskiej wspólne napisanie książki. Zgodziła się, lecz wydawca nie chciał umieścić jej nazwiska na okładce. Okazało się, że sprawa uwięzienia autorki zdobyła pewien rozgłos, jej proces był pokazowy i omawiany w różnych środowiskach. Gołaszewska wspomina wiele osób, które odwróciły się od niej i zerwały kontakty. Opowiada o swoich staraniach dotyczących wyjazdu do sanatorium i obawach, kiedy stawała przed komisją lekarską, później opisuje pobyt w sanatorium.  

publikacje

Wróć do listy

Kryjówki, partyzantka

Helena Aussenberg opisuje prześladowania ludności żydowskiej, które rozpoczęły się na początku września 1939 r., po wkroczeniu Niemców do Radomyśla Wielkiego. Jej rodzinie brakowało pieniędzy, brat popełnił samobójstwo, a ona zaszła w ciążę. Aussenbergowie trafili do getta w Radomyślu. Podczas akcji likwidacyjnej Helena zdołała przedostać się na „aryjską stronę” wraz z matką i siostrą. Trudno im było znaleźć schronienie, tygodniami tułały się po lasach, spały pod gołym niebem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Emilii Pachciarkówny

Emilia Pachciarek na początku okupacji niemieckiej zdobyła „aryjskie papiery”, w czym pomógł jej kolega z gimnazjum. Jednak wskutek denuncjacji musi uciekać ze Złotej do Działoszyc. Dołącza do Batalionów Chłopskich w Lasach Chroberskich, zostaje łączniczką. Poza nią w plutonie były dwie kobiety. Autorka opisała przebieg różnych akcji bojowych, wspomniała o współpracy partyzantów z Armią Czerwoną, a także o swoich obawach przed złapaniem i torturami. W 1944 r. Pachciarkówna została ranna i straciła nogę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Kaliny Zamel

Po utworzeniu warszawskiego getta Kalina Zamel ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie do 1942 r., potem wróciła do getta z powodu szantaży. Po zakończeniu akcji likwidacyjnej (sierpień 1942), wydostała się ponownie z getta na „aryjską stronę”. Wraz z mężem i synem zamieszkała w wynajętym mieszkaniu. W 1943 r., kiedy jej mąż został aresztowany, szukała innego schronienia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gitli Szwarcblatt

Gitla Szwarcblatt opisuje likwidację getta w Sarnach w sierpniu 1942 r. Autorka uciekła i ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie, u znajomych Polaków, a następnie we wsiach i na polach niedaleko Równego (Stepań, Antonówka), a także m.in. u Polaka, który przed wojną znał jej dziadka. Przyłączyła się do radzieckiego oddziału partyzantów w lasach wołyńskich, była sanitariuszką i spisywała zeznania (do 1943).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Margot Ringer

Margot Ringer została przewieziona z sosnowieckiego getta na Środuli do obozu przejściowego w Gogolinie, a stamtąd do obozu w Gliwicach. Pracowała w fabryce sadzy. Opisała warunki życia w gliwickim obozie, wspominając m.in., że co trzecia niedziela była wolna i wówczas organizowano „amatorskie imprezy”, które były „aprobowane" przez Niemców. Autorka została ewakuowana do Neustadt k. Berlina i następnie do Ravensbrück. Pracowała przy kopaniu okopów. W obozie panował głód i choroby. Dzienne racje żywnościowe wynosiły 10 dkg chleba i dwie łyżki zupy, potem pół litra zupy. 2 maja 1945 r.

Strony