publikacje

Wróć do listy

Ankieta

Janina Klawińsz-Wysoczańska odpowiada na 6 pytań ankiety dotyczącej lat zesłania do łagru (ankiety swojego autorstwa najprawdopodobniej). Pytania poruszają kwestie m.in. emocjonalnego bagażu, jakie niosło ze sobą doświadczenie łagrów, wpływu tego doświadczenia na dalsze życie – po powrocie, niezrozumienia przez osoby niebędące na zesłaniu wielu spraw, które dla autorki były i są niezmiernie istotne, czy takich, których nie są w stanie pojąć ze względu na nieporównywalność swoich przeżyć.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Eulalii Zębek z Sierpnia ‘80

Wspomnienie Eulalii Zębek dotyczące wydarzeń sierpniowych. Autorka opisała swoje trudne życie: siedmioro dzieci, brak pieniędzy i perspektyw mimo starań i ciężkiej pracy (pracowała jako urzędniczka w Centrostalu w Olsztynie, mąż był kolejarzem), co w przeszłości doprowadziło ją do myśli o samobójstwie. Zębek opisała emocje towarzyszące jej w dniach protestów: radość i nadzieję związane z ruchem solidarnościowym, strach przed ewentualnym rozlewem krwi i złość na rządzących.

 

publikacje

Wróć do listy

Uwagi o sytuacji w Polsce

Refleksje zatroskanej emerytki po wydarzeniach sierpniowych. Uznając pozytywy Sierpnia ‘80, Cecylia Owczarek krytykuje jednocześnie polskie społeczeństwo (leniwe i niemądre) za upieranie się przy postulacie wolnych sobót jako demoralizującym i antypatriotycznym i przepowiada zgubne skutki takiej postawy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Jadwigi Elżanowskiej z pobytu w obozie na Majdanku

Relacja dotyczy pobytu autorki na Majdanku w latach 1943–1944. Przez ponad dwadzieścia lat Elżanowska starała się wymazać z pamięci wszystko, co ją spotkało, dlatego też pisanie wspomnienia przychodzi jej – jak wyznaje – z wyjątkowym trudem. Być może ma to związek z formą – zwięzłą, w której pojawiają się krótkie zdania, bezemocjonalną. Autorka skupia się w swoim wspomnieniu na pracy i sposobach oporu wobec rozmaitych zakazów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Ingster

Halina Ingster pracowała w szopie w sosnowieckim getcie Po aresztowaniu w marcu 1943 r. została wywieziona najpierw do obozu przejściowego, a potem do obozu pracy w Gogolinie. Stamtąd w grupie ok. pięciuset kobiet trafiła do obozu w Gräben (Grabina).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli Bay

Adela Bay przypomina o początkach niemieckiej okupacji Wilna. Oceniła, że w 1941 r. w mieście mieszkało ok. 80–100 tys. Żydów. Po zajęciu Wilna przez Niemców zmuszona była zamieszkać u obcych ludzi, którzy nie pozwalali jej korzystać z kuchni. Nie mogła wykonywać swojej pracy – przed wojną grała na pianinie w restauracji – ponieważ zabraniały tego nowe przepisy. Jej sytuacja finansowa bardzo się pogorszyła. Sporo miejsca poświęciła omówieniu antyżydowskich rozporządzeń (m.in. obowiązek noszenia łat, a później opasek, przesiedlenia).

publikacje

Wróć do listy

Moje domownice

Tekst składa się z pięciu rozdziałów. Każdy zatytułowany jest imieniem służącej, o której jest mowa w danym rozdziale. Rozpoczynają go ogólne rozważania na temat roli służącej (nazywanej tu niefunkcjonującym już w języku polskim słowem „domownica”) w kontekście zmiany roli społecznej kobiety. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Keil

Anna Keil wspomina, że po wybuchu II wojny światowej jej rodzina nie uzyskała pozwolenia na dalsze przebywanie w Krakowie. Przeprowadzili się do Woli Duchackiej, po upływie roku wrócili do Krakowa i trafili do getta. Keil opisuje akcje wysiedlania – podczas jednej z nich zabrano jej siostrę. Mąż autorki był pracownikiem Judenratu i to uratowało ich oboje przed wywiezieniem. W 1943 r. dostała się (wraz z mężem) do obozu w Bieżanowie, a pół roku później do Płaszowa.

publikacje

Wróć do listy

Płaszów (Fakler), Skarżysko-Kamienna

Dziunia Przechadzka przypomina swój wyjazd z Międzyrzeca Podlaskiego do Krakowa. Jej podróż była ryzykowna, gdyż nie miała kenkarty. W Krakowie zdobyła dokumenty dzięki pomocy znajomego Polaka. Przebywała w krakowskim getcie. W czerwcu 1943 r. została wywieziona do obozu w Płaszowie. Opisuje ciężkie warunki życia i pracy w obozie, skąpe racje żywnościowe i brutalne traktowanie więźniów. W listopadzie 1943 r. trafiła do obozu w Skarżysku-Kamiennej i pracowała w zakładach zbrojeniowych przy produkcji granatów i trotylu.

publikacje

Wróć do listy

W sprawie Faklerowej

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1943-1944. Wspomnienia rozpoczyna informacja o przyczynie obecności autorki w obozie płaszowskim, w którym spędziła niecały rok. Wcześniej pracowała ona w komandzie krawieckim zajmującym się głównie reparacją mundurów żołnierzy niemieckich. Pod koniec funkcjonowania obozu została oddelegowana do przenoszenia drewna w miejsce spalania zwłok – ciał rozstrzelanych wcześniej więźniów i więźniarek, które wykopywano i palono w celu zatarcia śladów po dokonanych zbrodniach. Ewa wspomina, że drewno pochodziło z rozbieranych już w 1944 roku baraków.

Strony