Z tej ziemi…, cz. 2
Drugi tom wspomnień Izabelli Krańskiej rozpoczyna się w dniu wyzwolenia zamieszkanej przez nią i rodzinę części miasta przez wojska polsko-sowieckie w styczniu 1945 r. Sytuacja panująca w mieście, bezpośrednio po usunięciu z niego załogi niemieckiej, była niezwykle trudna ze względu na okradanie mieszkań i sklepów przez ludność polską, stosunki pomiędzy volksdeutschami a osobami, które nie podpisały listy narodowościowej, oraz relacje pomiędzy cywilami a żołnierzami. Autorka z rozżaleniem pisze o wielu rodzinach współpracujących wcześniej z Niemcami, które po zmianie władz nadal znajdowały się w pomyślnej sytuacji – wykorzystując zgromadzony w czasie wojny majątek, bez trudu organizowały wygodne życie – wedle opinii Krańskiej – w formującej się komunistycznej Polsce. Elżbieta (porte-parole Krańskiej) w warunkach tużpowojennych miała trudności ze znalezieniem pracy. Ze względu na ciężki stan zdrowia, dodatkowo pogorszony tragicznymi warunkami okupacyjnymi, starała się o posadę sekretarki, jednak braki kadrowe spowodowały, że pierwsze miesiące 1945 r. przepracowała m.in. w szpitalu polowym i jako żołnierka, zmobilizowana do wojska polskiego oraz zatrudniona w wydziale propagandy.
W dalszej części Krańska wspomina o niespodziewanej pracy Elżbiety w wojskowo zorganizowanym wydziale o fikcyjnej nazwie, w którym dopatrywać się można aluzji do Urzędu Bezpieczeństwa (inwigilacja Elżbiety i rodziny, siłowe przenosiny z innego miejsca pracy), a także daje okolicznościowe obrazki z codziennego życia w powojennej Polsce – próby łączenia pracy i kontynuowania przerwanej przez wojnę edukacji, problemy z zakwaterowaniem, przeludnienia mieszkań, sąsiedzkie konflikty czy poszukiwania zaginionych członków rodziny. Wspomina również relacje Elżbiety z dowódcą jednostki, w której pracowała – żonatym oficerem. Z wzajemnością zakochał się on w młodej maszynistce, nie chciał jednak ranić żony i niszczyć swojego małżeństwa. Ostatnie kilkadziesiąt kart opowieści wypełniają osobiste tragedie autorki i jej rodziny – gwałt na niej, dokonany przez niedoszłego męża, niechciana ciąża siostry, zakończona nielegalną aborcją i zrujnowanym zdrowiem, wreszcie ciężka choroba i śmierć matki Anieli, kończąca wspomnienia.