List Franciszki Themerson do Ireny Grosz, 1978 [?]

List jest niedatowany, jednak – jak można wnioskować z informacji w nim zawartych na temat wydania w wersji francuskojęzycznej Bayamusa i Hau! Hau!, czyli kto zabił Ryszarda Wagnera? – prawdopodobnie został wysłany przez Franciszkę Themerson do Ireny Grosz w 1978 r. (uwaga na błędne ułożenie w teczce archiwalnej). Takie datowanie możemy przyjąć na podstawie stwierdzenia malarki w tym samym liście: „No więc widzisz, nawet się pisać nie chce. Tylko tyle, że Bayamus i Wooff wyjść mają w Paryżu tej jesieni” (mowa o wydaniu: Bayamus, Ouaff, ouaff ou Qui a tué Richard Wagner?, przeł. G.-G. Lemaire, Paris 1978, ilustracje F. Themerson). Inną ciekawą sprawą, trudniejszą już do ustalenia, są „uściski dla Bronki” przesłane przez malarkę. Chodzi najpewniej o Bronisławę Siedlecką, która została pochowana razem z Ireną Grosz w jednej krypcie, jednak ich relacja nie jest do końca jasna. Wiadomo, że kobiety były ze sobą dość blisko, raczej nie były kuzynkami. Szczegóły dotyczące tej przyjaźni mogłyby sporo wyjaśnić również w kwestii pochodzenia materiałów archiwalnych Themerson, które w łódzkim katalogu widnieją jako „dar Bronisławy Siedleckiej”.

Franciszka przyznała, że mają z mężem czas przestoju artystycznego: „oboje, jak zwykle uparcie próbujemy pracować – ja już dawno porządnie przed płótnem nie stałam. Stefan nie bardzo się czuje, bo on jak zwykle nic nie mówi, a nerwy mu nadgryzają żołądek”. Plastyczka wspomniała także o nowych możliwościach Gaberbocchusa, które jednak z przyczyn od nich niezależnych nie mogą być zrealizowane, co też wyraziła nie bez żalu: „Pytasz o Gaberbocchusa – wszystko się wlecze i męczy. Jeśli jakieś możliwości są – to wciąż na dachu, a że deszcz pada to mokną”. Symptomatyczne, że już w kolejnym roku wydawnictwo, które było głównym wspólnym projektem artystycznym Themersonów, rok po napisaniu przez Franciszkę tego listu zostało przez małżeństwo sprzedane niderlandzkiej firmie Uitgeverij De Harmonie. Pomiędzy momentem pisania do przyjaciółki a sprzedażą awangardyści nie wydali już zresztą żadnej książki. Ostatnie publikacje to dwa wydania z 1976 r.: wydanie krótkiego opowiadania Stefana oraz tomu poetyckiego francuskiego eksperymentatora Henri Chopina (H. Chopin, The Cosmographical Lobster. A Poetic Novel, London 1976; S. Themerson, General Piesc, or the Case of the Forgotten Mission. A Short Novel, London 1976).