publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik emigrantki

Pamiętnik Ireny Strzałkowskiej obejmuje lata 1939–1949 i rozpoczyna się od momentu mobilizacji i powołania do wojska jej męża, Jana Strzałkowskiego. Autorka w pierwszych dniach II wojny światowej jeździ z Lwowa do Stanisławowa, gdzie stacjonuje mąż. W Stanisławowie mieszka u znajomej, Nory Platonoff. Wspomina naloty na koszary w Stanisławowie i swój ciągły lęk o życie Jana, a także bombardowania Lwowa, gdzie została jej matka. Razem z mężem decydują się na ewakuację i ruszają za kolumną wojska w stronę Rumunii. Autorka czuje się uciekinierką, która porzuciła ojczyznę.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje wojenne kpt. inż. Zygmuna Dyszlewskiego

Tekst jest wspomnieniem poświęconym losom wojennym kapitana lotnictwa Zygmunta Dyszlewskiego, brata autorki. Życiorys rozpoczyna się od przebiegu edukacji i uzyskania pierwszych wojskowych stopni przez Dyszlewskiego. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Brześcia kapitan przedostał się przez Rumunię, Jugosławię i Grecję na teren Francji, następnie ewakuował się do Wielkiej Brytanii z Gibraltaru. W trakcie bombardowań Liverpoolu Dyszlewski był drugim pilotem, bierze też udział w bitwie o Anglię.

publikacje

Wróć do listy

W cieniu twierdzy brzeskiej. Wspomnienia z czasów wojny

Wspomnienia Marii Dyszlewskiej rozpoczynają się od opisu rodzinnej fotografii z 1926 r. Autorka przypomina, że majątek Dyszlewskich w Józefowie na Białorusi został utracony wskutek zmiany granic po wojnie polsko-bolszewickiej, a jej ojciec, inżynier rolnictwa, zaczął pracować jako urzędnik w Grudziądzu. Zachorował i zmarł w 1927 r. i rodzina znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Wtedy z pomocą przyszedł brat matki, Władysław Plejewski, który był pułkownikiem saperów i stacjonował w Brześciu nad Bugiem.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie z powstania warszawskiego

Halina Trembińska-Kurmanowicz opisuje przebieg powstania warszawskiego z perspektywy sanitariuszki i lekarki zaangażowanej w walki na Czerniakowie w zgrupowaniu Kryski (kapitana Zygmunta Netzera). Pierwszy dzień powstania jest pełen zamieszania, ludność cywilna, żołnierze Armii Krajowej i oddziały niemieckie przemieszczają się w różnych kierunkach. Autorka odnotowuje pierwsze zamachy na niemiecką policję. Na początku w rękach powstańców z Czerniakowa znajdują się ulice Solec, Rozbrat i Książęca.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o ewakuacji z matką P. Gojawiczyńską i Z. Nałkowską

Dokument jest opisem ewakuacji z Warszawy, a także związanych z nią refleksji, emocji i obaw Wandy Gojawiczyńskiej-Nadzinowej. Uwaga autorki często skupia się na postaci Zofii Nałkowskiej – wspomnienia te są interesującym uzupełnieniem relacji znanych chociażby z jej Dzienników czasu wojny.

publikacje

Wróć do listy

W blaskach neonów. Wspomnienia odczytane towarzyszkom niedoli w „lagrze” w Meuselwitz (oddział Buchenwaldu) w lutym 1945 r.

Autorka opisuje przedwojenną stolicę - zamożną, rozświetloną neonami i pełną życia: „Wzrok zmęczony nadmiarem blasków, barw i kształtów odpoczywa z ulgą na jasnych murach pałacu bruhlowskiego. W świetle latarni malują się spokojne, a pełne wdzięku bryły, wypełniają się mrokiem wgłębienia i zarysowują ostro łuki owego wyskakującego aż na brzeg chodnika dziwacznego krużganku czy jakby tam nazwać ów przypadkowy fragment architektoniczny usiłujący pogodzić szacunek dla zabytku z dezyderatami urbanistyki”.

publikacje

Wróć do listy

Powrót

Tekst Teresy Bieleckiej został przesłany na konkurs literacki pt. „Warszawa moich wspomnień”, ogłoszony przez tygodnik „Stolica”. Autorka w swojej relacji wspomina czasy II wojny światowej; w szczególności okres okupacji Warszawy. W tekście pisze: „Nikt nie myślał, że dni sąsiadujących z sobą domów są policzone, że lada dzień zamienią się w kupę gruzu, mieszkańcy pójdą na tułaczkę, a wielu z nich już nigdy nie będzie oglądać umiłowanego miasta”. Bielecka koncentruje swoją uwagę na kwestiach religijnych, sporo miejsca poświęcając opisowi kościoła pw. św.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia podczas powstania

Janina Nawrocka opisuje swój lęk przed niepewną przyszłością w czasach II wojny światowej. Nazywa hitlerowców „szatanem świata”; martwi ją wybuch powstania warszawskiego. W dalszej części tekstu autorka zapisuje pytanie skierowane do powstańców: „Szaleńcy! Coście zrobili?!”. W jej zapiskach pojawiają się emocjonalne relacje dotyczące bombardowań i walk toczonych na ulicach miasta. Autorka wraz z rodzicami zostaje umieszczona w obozie przejściowym w Pruszkowie, później - wywieziona w okolice Łowicza. W zakończeniu wspomnień Nawrocka odnotowuje śmierć matki i ojca.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z powstania warszawskiego w 1944 r.

Autorka rozpoczyna swój dziennik od krótkiej informacji, że jej zapiski powstają podczas powstania warszawskiego. Odnotowuje ogólne zamieszanie, jakie panuje w mieście. Jej styl jest zdystansowany i pozbawiony emocjonalności: „Wracając idę najspokojniej ulicą Marszałkowską, nagle słychać strzały, kładę się na ziemi, koło mnie jedna z kobiet przewraca się i po chwili widzę ją leżącą w kałuży krwi. Na ogół jednak cisza”.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z lat wojny 1939–1945

Maria Cierpińska opisuje losy swojej rodziny w latach 1939–1945, podczas okupacji radzieckiej i niemieckiej na Wileńszczyźnie. Omawia sytuację polityczno-społeczną w Wilnie, a także przypomina o polsko-litewskich konfliktach. Wspomnienia składają się z sześciu części i zostały ułożone chronologicznie. 

Strony