publikacje

Wróć do listy

Notatki z okresu Powstania Warszawskiego. Odcinek życia codziennego Pragi

Dziennik Zofii Charytańskiej zawiera relacją z życia w okupowanej Warszawie w latach 1944–1945. Autorka opisuje w nim mało znane fakty dotyczące powstania na Pradze z perspektywy mieszkanki dzielnicy położonej na prawym brzegu Wisły. Osobiste notatki stają się często pretekstem do poruszania spraw politycznych i rozważań na temat przyszłości Polski i Polaków. Charytańska dokładnie przedstawiła topografię przedwojennej Pragi.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia dotyczące uratowania żydowskiego lekarza z Butrymańc (pow. olicki, Litwa) i dzieci Wilhelma Finka, Benjamina i Renany

W pierwszej części autorka opisuje spotkanie w Tel Awiwie (w 1965 lub 1966 r.) z panem Menkinem, który był wujem Wilhelma Finka. Menkin obracał się w konserwatywnym środowisku i chrzest Wilhelma stanowił dla niego problem, z trudem przychodzi mu tolerowanie nieżydowskiej żony siostrzeńca.W dalszej części zbioru znajduje się list Wilhelma Finka do wuja z 30 maja 1965 r., w którym tłumaczy on powody swojej zażyłości z Polakami i Polkami, a także opisuje historię ocalenia, które zawdzięcza Marii Zagałowej i ciotce Ninie.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje jednej drukarni

Opowiadanie przesłane do tygodnika „Stolica” na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”. Jest to historia podziemnej drukarni Związku Syndykalistów Polskich, działającej w czasie II wojny światowej. Bohater tekstu rozpoczyna pracę konspiracyjną w lokalu państwa Wróblewskich jako łącznik. Szczegółowo opisuje sposób, w jaki pozyskał maszynę drukarską; kustosz, który mu ją przekazał, poinformował go, że to na niej właśnie Piłsudski „kręcił swego »Robotnika«”. Dzięki temu w 1940 r. ukazał się pierwszy numer czasopisma „Akcja”.

publikacje

Wróć do listy

The Birds Are Singing Again

Tekst obejmuje lata 1939-1945

Autorka skupiła się na opisaniu swoich wojennych przeżyć – pobytu w warszawskim getcie oraz ucieczce na „aryjską stronę”. Opisała ukrywanie się w Zielonce, na terenie Warszawy i w Bobrownikach.

Sporo miejsca poświęciła warunkom panującym w getcie – niedostatkom, głodowi, przeludnieniu, strachowi. Wspomniała o szmalcownikach i groźbie wydania. Opisała docierające do niej informacje dotyczące powstania warszawskiego, łapanek, egzekucji. We wspomnieniach pojawiają się informacje dotyczące rodziny i życia przedwojennego.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z getta i z „strony aryjskiej”

Autorka poświęciła tekst swojemu bratu, Ariemu „Jurkowi” Wilnerowi, który był syjonistą związanym z Haszomer Hacair.

Bohater tekstu w czasie wojny przebywał w Wilnie i we Lwowie, używał nazwiska Jerzy Borowski. W roku 1942 przyjechał do Warszawy, odpowiadał za zakup i szmugiel broni do getta. Zginął w czasie powstania w getcie warszawskim.

publikacje

Wróć do listy

Relacja o powstaniu w getcie warszawskim

Urywek pamiętnika z dni od 19 do 27 kwietnia 1943 roku. Tekst dotyczy powstania w warszawskim getcie. Ponieważ Autorka ukrywała się w podziemiach szopu, pisała dużo o nastrojach panujących w tym miejscu. Wiele informacji o towarzyszach, relacje między ukrywającymi się Żydami, niewiele o samym powstaniu z powodu braku informacji.

publikacje

Wróć do listy

Z moich wspomnień o „Kaziku”

Wspomnienia Zofii Zawiszanki o jej przyjaciółce, Wandzie Gertz „Kaziku”. Autorka opisuje okoliczności nawiązania przyjaźni z Gertz, która zaproponowała jej, by wzięła bezpośredni udział w walkach 1920 r. w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet. Zawiszanka przyznaje, że choć walka bezpośrednia była jej niespełnionym marzeniem, to jednak propozycję musiała odrzucić ze względu na swoją czteroletnią córkę. Autorka dużo miejsca poświęca też swoim i Gertz spotkaniom z Józefem Piłsudskim, którego osobistą sekretarką Gertz została w 1926 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja o powstaniu warszawskim

Relacja dotyczy losów Kazimiery Olszewskiej w czasie powstania warszawskiego. Powstanie spędziła na Ochocie, czekając na rozkaz dowódcy i próbując odnaleźć go na własną rękę. Przez chwilę pracowała jako minerka, a następnie pełniła służbę sanitarną aż do pacyfikacji Ochoty i ewakuacji ludności przez Niemców. Po krótkim pobycie na Zieleniaku dotarła na Dworzec Zachodni, skąd odchodził transport do obozu przejściowego w Pruszkowie. W Pruszkowie udało jej się jednak uniknąć obozu – ukrywała się w rowie i następnego dnia wyruszyła piechotą z powrotem do Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Róży Giergielewicz, ps. „Staszka”

Relacja przygotowana dla Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość, datowana na 30 maja 1974 r. Dotyczy przede wszystkim działalności konspiracyjnej Róży Giergielewicz w czasie II wojny światowej, między 1940 a 1944 r. Pojawiają się w niej jednak krótkie odwołania do lat przed- i powojennych. Giergielewicz opisuje wybuch wojny we wrześniu 1939 r., swoją pracę jako łączniczki Komendy Głównej AK od 1940 r., działalność w Kobiecych Patrolach Minerskich w 1941 r., a następnie służbę w Wydziale Legalizacji SZP-ZWZ-AK „Park” od 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja własna z pracy konspiracyjnej w latach 1941–1944

Relacja opracowana na użytek Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość Polski przez Helenę Kwiatkowską w 1987 r. z wcześniejszych zapisków. Obejmuje okres jej pracy konspiracyjnej w Kobiecych Patrolach Minerskich od 1941 do 1944 r. Autorka omawia skład plutonu, przebieg szkoleń, udział w akcjach dywersyjno-sabotażowych w okresie okupacji, a także w powstaniu warszawskim. Wspomina też o okolicznościach aresztowania Jadwigi Kuberskiej „Mei”.

Strony