publikacje

Wróć do listy

List Jadwigi Brodowskiej

Brodowska urodziła się wsi Swiate na Wołyniu, położonej 10 km od miasteczka Mizocz, (pow. Zdołbunow). Dnia 13 kwietnia 1943 r. wojska niemieckie starły się z żołnierzami UPA w okolicach góry Horodyszcze. Ukraińcy uciekali do lasu przez wieś Świate. Niemcy nie usiłowali ich gonić, ale okrążyli wieś i zebrali wszystkich mężczyzn i chłopców od czternastu lat wzwyż w stodole i tam spalili ich żywcem. Wśród zamordowanych byli bracia i stryjowie autorki listu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Stanisławy Dąbrowskiej-Brzozowskiej z d. Giza spisane przez Genowefę Stachów z d. Kowalską dot. tragicznych wydarzeń 11 lipca 1943 r. w kol. Orzeszyna pow. Włodzimierz Wołyński

Stanisława Dąbrowska-Brzozowska opowiada o czystkach etnicznych na Wołyniu w czasie II wojny światowej, dokonywanych przez Ukraińców na ludności polskiej. Mieszkała w Orzeszynie, pow. Włodzimierz Wołyński. 11 lipca 1943 r. ludzie ze wsi zbierali się na przedpołudniową mszę świętą do oddalonego o kilka kilometrów kościółka we wsi Hanówka. Rano przyszło z lasu dwóch nieznajomych Ukraińców i zabrali jej brata, Aleksandra (36 lat), który mieszkał z matką, oraz innych młodych sąsiadów z okolicy. Mówili, że są potrzebni do kopania okopów.

publikacje

Wróć do listy

Anna Mularczyk do Żanny Kormanowej, 1970

Autorka od wielu miesięcy przebywała z rodziną w Libii. Przepraszała, że odpisywała z dużym opóźnieniem, ale na list z Polski czekała ponad miesiąc. Mularczyk była bardzo zajęta. Cztery razy w tygodniu uczęszczała do szkoły polskiej, do której jeździła ze swoją córką, ponieważ nie miała jej z kim zostawić. Poza tym absorbujące dla niej było prowadzenie domu w warunkach libijskich. Wymagało ono znajomości terenu, arabskich sprzedawców, a przede wszystkim języka arabskiego.

publikacje

Wróć do listy

Rok 1905 w Jałcie

Wspomnienia mają charakter sprawozdawczy, rozpoczynają się od opisu drugiej połowy 1904 r., kiedy Nikonowa przyjechała do Jałty z Saratowa. Tuż po przyjeździe włączyła się w działania rewolucjonistów, organizujących wówczas strajk. Dołączyła do grupy, w której działał już Nikołaj Rubakin (1862–1946), rosyjski pisarz i bibliograf. Nikonowa wspomina, że był on odpowiedzialny za dostarczanie książek, sporządzanie spisów bibliograficznych i działania na rzecz szerzenia  oświaty wśród ludu. 

publikacje

Wróć do listy

Ile może przeżyć młoda dziewczyna. Moje przeżycia wojenne

Początek wspomnień dotyczy wybuchu II wojny światowej. Ostatnie wakacje w 1939 r. autorka spędzała w okolicach Zaleszczyk, we wsi Horodnica. O atmosferze tamtego lata Kosielska pisze: „na ulicach wyczuwało się napięcie”, „nad rzeką zbierały się grupy Ukraińców śpiewających patriotyczne pieśni” (k. 1).

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie P. S. Stiepanowej

Autorka obszernie opisuje swoje dzieciństwo oraz relacje rodzinne. Podkreśla, że pisze o przeszłości z perspektywy „starej bolszewiczki”.

publikacje

Wróć do listy

Niektóre szczegóły z Powstania Narodu Polskiego w roku 1830. Zebrane z różnych źródeł przez Cecylię z Kościelca hr. Działyńską

Cecylia Działyńska relacjonuje wydarzenia, które rozegrały się tuż przed wybuchem powstania listopadowego i w pierwszych dniach jego trwania. Wpisy nie są regularne. Narracja rozpoczyna się przywołaniem wydarzeń z 17 listopada 1830 r., a kończy przyjęciem funkcji dyktatora powstania przez generała Józefa Chłopickiego 5 grudnia. Zamieszczane relacje dzienne różnią się długością, w zależności od wagi wydarzeń rozgrywających się w danym dniu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia O. N. Mickiewicz dotyczące protestu robotników 5 grudnia 1905 r. w Moskwie

Wspomnienie dotyczy zgromadzenia robotników z 5 grudnia 1905 r. w Moskwie. Tego dnia odbywała się miejska konferencja pracowników fabryk i zakładów z całej Moskwy, w której brała udział autorka. Zgodnie z postanowieniami, które zapadły podczas konferencji, wkrótce rozpoczął się strajk generalny. Mickiewicz otrzymała polecenie przekazania nielegalnych druków strajkującym w dzielnicy Sokolniki. Relacja autorki jest zdawkowa – wspomina, na przykład, tylko, że w trakcie wykonywania misji napotkała trudności. Nie wdaje się jednak w szczegóły. 

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Listowej z procesu uczestników strajku 1905 r.

Wspomnienie dotyczy wydarzeń, które miały miejsce na Łotwie. Listowa pokrótce relacjonuje proces, w którym – wraz z innymi uczestnikami strajku z 1905 r. – zasiadła na ławie oskarżonych. Autorka opisuje nastrój podsądnych, wspomina też, że podczas rozprawy trzymała na ręku swoją córkę, która była wówczas w wieku niemowlęcym i wymagała karmienia piersią. Najtrudniejszą chwilą był dla autorki powrót do cel w przerwach procesu. Jednak czas spędzony z innymi więźniami bardzo ich do siebie zbliżył.

Listowa została skazana na zsyłkę, a jej mąż - na osiem lat katorgi.

publikacje

Wróć do listy

Anna Bogusławska do Haliny Martin, 29.09.1975

List do Haliny Martin z prośbą o recenzję książki pt. Food for the children, autorstwa Bogusławskiej. Był to jej pamiętnik poświęcony powstaniu warszawskiemu. W tamtym czasie miało się ukazać tłumaczenie tej pozycji. W trakcie pobytu w Londynie telefonowała w tej sprawie do Stefanii Kossowskiej. Razem doszły do wniosku, że Martin, jako uczestniczka powstania byłaby odpowiednią osobą do wypowiedzenia się na temat tej publikacji.

Strony