publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Stanisławy Monach z przeżyć obozowych

Zanim została wywieziona na Majdanek w 1943 r., Stanisława Monach spędziła półtora roku w białostockim więzieniu. Transport do obozu – była jedną z dwóch kobiet – okazał się ulgą po okresie więzienia, gdzie była bita i zamknięta w ciemnej celi. Podczas podróży cieszyła się, że zobaczy słońce, a pragnęła go tym bardziej, że chorowała wtedy na tyfus. Karmiono ją chlebem i miodem, by po przyjeździe mogła stać o własnych siłach i uniknąć śmierci. Na Majdanku natychmiast rozdzielono kobiety i mężczyzn, co przyprawiło ją o smutek, gdyż z mężczyznami dzieliła wspólne przeżycia z więzienia.

publikacje

Wróć do listy

Masza

Opowiadanie o charakterze biograficznym, dotyczące wybranych epizodów z pobytu autorki w obozie na Majdanku oraz przebywającej tam więźniarki Maszy. Wspomnienia rozpoczynają się od opisu „kąpania Żydówek z getta” w łaźni obozowej.

publikacje

Wróć do listy

Ze wspomnień więźniarki

Barbara Tylińska rozpoczyna swoje wspomnienie od pobytu na Pawiaku, gdzie była więziona w drugiej połowie 1942 r. – w 24-metrowej celi przebywało ok. 30–40 więźniarek. Autorka relacjonuje, jakie aktywności wykonywały więźniarki, by wytrzymać w więziennych warunkach, np. jedna z nich wyglądała za okno i opowiadała innym kobietom, co się działo na zewnątrz. Również sama Tylińska wybiera z pamięci obrazki, które wskazują na jej ówczesną ucieczkową strategię przetrwania w więzieniu: opisuje wygląd wieży kościoła św.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Hanny Lewandowskiej z Majdanka

Hanna Lewandowska była więziona na Majdanku w okresie od stycznia do 15 maja 1943 r. Została aresztowana w dniu swoich urodzin – 18 stycznia. Rano usłyszała walenie do drzwi, a gdy otworzyła, okazało się, że to dwaj gestapowcy. Zażądali od niej dokumentów, po czym zawieźli samochodem na Pawiak. Tam przydzielono ją do celi piętnastoosobowej, w której było łącznie siedemdziesiąt pięć osób, wśród nich „kobiety wiejskie, prostytutki i my”.

publikacje

Wróć do listy

Pawiak – Serbia. Sanatorium pod Trupią Główką. Okres od 10.IX.1940 r. do 22.IX.1940 r.

Karolina Olszyńska opisała swoje przeżycia na Pawiaku. Została aresztowana 2 września 1940 r. i przesłuchiwana w areszcie śledczym przy al. Szucha, a następnie więziona na Pawiaku. Kilkakrotnie zmieniała cele, leżała też w szpitalu, gdzie wracała do zdrowia po przesłuchaniach. Ostatecznie trafiła do celi numer dwanaście, w której spędziła jedenaście miesięcy. Autorka opowiada o życiu więziennym i o swoich towarzyszkach niedoli. Było tam szesnaście kobiet w różnym wieku i o różnych zawodach. Zmieniały się, niektóre były rozstrzeliwane, inne zwalniane, a na ich miejsce przychodziły następne.

publikacje

Wróć do listy

Początek drogi

Karolina Olszyńska, pseud. „Rola”, opisała swoją pracę w obronie przeciwlotniczej (OPL) i Polskim Czerwonym Krzyżu od 1936 r. oraz podczas kampanii wrześniowej w Warszawie. Przez swojego wcześniejszego szefa, komendanta Henryka Boruckiego, została zwerbowana do pracy w konspiracji. Wynajęto sklep naczyń emaliowanych, który stał się przykrywką dla tajnej działalności. Faktycznie mieściła się tam siedziba Komendy Głównej KOP (Komendy Obrońców Polski), kierownictwo wydziału bezpieczeństwa oraz punkt kontaktowy dla jednostek terenowych.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Katarzyny Sytej z pobytu w obozie na Majdanku

Wspomnienie rozpoczyna się od okoliczności aresztowania autorki i osadzenia jej w obozie na Majdanku. 1 lipca 1943 r. Niemcy otoczyli wioskę, w której mieszkała, zabrano polskie kobiety i załadowano do wagonów towarowych tak, że nie miały one miejsca, by usiąść. W dalszej części pojawiają się szczegóły związane z warunkami obozowymi. Syta pisze o segregacji ludności w obozie i o wypadkach, gdy zabierane osoby już nigdy nie wracały.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Aliny Paradowskiej z pobytu na Pawiaku i na Majdanku

Relacja, pisana bez emocji, dotyczy aresztowania autorki i pobytu w więzieniu na Pawiaku. Alina Paradowska została aresztowana przez gestapo w Wesołej pod Warszawą 15 lipca 1942 r. i oskarżona o współudział w zabójstwie kolaboranta Zdzisława Chylińskiego przez organizację konspiracyjną, w której brał udział jej brat Bolesław. Pod koniec czerwca, po przyjeździe do Miłosnej, Paradowska dowiedziała się, że jej matka Władysława, babka Kazimiera Muszyńska, brat i dwanaścioro innych osób zostało aresztowanych. We wspomnieniach skupia się na dokładnym opisie wykonania wyroku na aresztowanych.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Janiny Soldenhoff-Pakulskiej

Autorka opisuje dom rodzinny w Poznaniu, rodziców (ojciec Maksymilian - inspektor od ubezpieczeń, porucznik, Powstaniec Wielkopolski; matka Maria z domu Kałamajska - nie pracowała), rodzeństwo (siostra Maria i 2 braci - Antoni i Stanisław) oraz innych krewnych. O sobie wspomina, że należała do harcerstwa. Są tu opisy dni zwykłych i świątecznych (wigilia, imieniny ojca). Dnia 1 XI 1939 zaczęły się w Poznaniu masowe aresztowania inteligencji, znanych przemysłowców oraz Powstańców Wielkopolskich. Zabrano też jej ojca niby na przesłuchanie i ślad po nim zaginął.

publikacje

Wróć do listy

Charakterystyka policjanta żydowskiego Zimmermanna

Bronisława Rosenberg opisała żydowskiego policjanta Zimmermanna, który wraz z żoną został zakwaterowany w baraku w obozie pracy Płaszów, gdzie była uwięziona (1943 r.). Początkowo Zimmermannowie zajmowali niewielki pokój, później nocowali razem z innymi więźniami. Policjant zachowywał się agresywnie i brutalnie. Pobił jedną z więźniarek i zajął jej pryczę. Żona Zimmermanna (brak imienia) również była zatrudniona w obozie, lecz groźbami i biciem wymuszała, aby Rosenberg wykonywała za nią różne prace.

Strony