Relacja Aleksandry Zarzyckiej z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja dotyczy wydarzeń z dnia 9 listopada 1931 r.; spisana została przez świadkinię zajść antysemickich, jakie miały miejsce na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W owym czasie, wśród społeczności studenckiej istniał wyraźny podział na „studentów Żydów” i „studentów chrześcijan”. Tymi terminami posługują się autorki wszystkich relacji odnoszących się do zajść na Uniwersytecie w listopadzie 1931 roku – „zamieszki”, „zajścia antysemickie” oraz „zajścia listopadowe” są kategoriami z tego samego porządku i funkcjonują w narracjach studenckich z tamtego okresu.

Autorka swoją relację rozpoczyna od informacji, że 9 listopada przed wykładem z fizyki dostrzegła w ławce naprzeciw niej troje „studentów-Żydów”. Zauważyła, że grupa „podaje sobie pod ławką przedmiot podłużny, płaski, szerokości dwóch cm., jakby gumkę, przedmiot ten był wiotki, barwy różowej jak plaster kauczukowy”. Zarzycka zwróciła uwagę, że na samym wykładzie było „bardzo mało studentów chrześcijan, dużo więcej [Ż]ydów, wszyscy oni od razu znikli, gdy weszli demonstrujący Polacy”. Autorka – w relacji – nie odnosi się jednak do sytuacjii, którą obrazuje powyższy cytat. W żadnym miejscu nie opisuje swojego nastawienia ani do jednej, ani do drugiej grupy. Nie opisuje też sposobu ucieczki „studentów żydowskich”, jej opisy są bardzo lakoniczne. Relacja kończy się na odniesieniu do chwili, w której do sali wbiega „student żydowski” i zabiera młotek. Przedmiot bardzo szybko zostaje mu odebrany przez woźnego. Sytuacja miała miejsce już podczas zamieszek. Wypowiedź Zarzyckiej ma charakter czysto informacyjny. Autorka nie podaje celu dzielenia się informacjami, nie poddaje ich analizie oraz nie łączy ze sobą poszczególnych faktów.

Autor/Autorka:

Zarzycka, Aleksandra

Instytucja:

Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie

Miejsce powstania:

Wilno

Opis fizyczny:

1 k. ; 30 cm.

Postać:

luźne kartki

Technika zapisu:

maszynopis

rękopis

Język:

Polski

Miejsce przechowywania:

Lietuvos centrinis valstybės archyvas

Dostępność:

dostępny do celów badawczych

Data powstania:

1931

Stan zachowania:

dobry

Sygnatura:

F 175 ap. 1(I) A b. 605

Tytuł kolekcji:

Akta dochodzenia wstępnego w sprawie zaburzeń studenckich w listopadzie 1931 r.

Uwagi:

Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Relacja spisana została przez jednego z sędziów Sądu Akademickiego. Protokołował prof. Czeżowski. Kontekstem relacji jest sytuacja, z jaką mierzyła się kadra Uniwersytetu w listopadzie 1931 roku. Wówczas to grupa „studentów chrześcijan” skierowała do profesora Michała Reichera, kierownika Zakładu Anatomii Opisowej, żądania, które dotyczyło działań podejmowanych w pracowni prosektoryjnej; stanowiła ona bowiem część Zakładu. Treść żądania zawierała w sobie apel, by profesor nie dopuszczał do pracy na „chrześcijańskich norowodkach” „studentów-Żydów”. W efekcie owych żądań profesor Reicher odwołał zajęcia i zamknął pracownię. Tego samego dnia, a więc 9 listopada 1931 roku, odbywały się wiece i pochody „chrześcijańskich organizacji studenckich”, które miały na celu wymuszenie na władzach uniwersyteckich rozdziału preparatów według kryterium wyznania. Dotąd władze Uniwersytetu nie stosowały podobnych zasad rozdziału. Kwestia ta wywołała kolejne zajścia. Z terenów Uniwersytetu przeniosły się one – w formie demonstracji – na ulice miasta. W wyniku konfrontacji grup studentów o sprzecznych interesach został ranny student pierwszego roku prawa Stanisław Wacławski. W wyniku poniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. Śmierć ta wywołała kolejne „zajścia” (między innymi wiece organizowane przez „młodzież chrześcijańską” bez zgody władz uczelnianych). Doprowadziły one do zamknięcia Uniwerystetu na ponad miesiąc.

Słowo kluczowe 1:

nauka

Słowo kluczowe 2:

przemoc

Słowo kluczowe 3:

antysemityzm

Data dzienna:

26 lis 1931

Główne tematy:

zamieszki, zajścia antysemickie, demonstracja.

Nazwa geograficzna - słowo kluczowe:

Wilno