publikacje

Wróć do listy

Niektóre daty i fakta z życia Andrzeja Towiańskiego

Pierwsza znana biografia Andrzeja Towiańskiego została napisana jeszcze za jego życia. Opisuje wydarzenia do 1866 roku włącznie; kończy się zapowiedzią “artykułu, który prześle się z czasem" (k. 68v.). Narrację utrzymano w konwencji hagiografii. Nadzwyczajne okoliczności towarzyszą mistykowi od narodzin, którym błogosławią trzej zbłąkani w śnieżycy kapłani. Przez życie prowadzi go Opatrzność – jej narzędziem jest to “natchnięty Boską myślą” (k. 9) bezwzględny Generał-Gubernator, to poznana w podróży "staruszka prostaczka" (k. 22), która okazuje się szarą eminencją Petersburga, to ból brzucha przed atakiem zbójców, to myśl, by po świątecznych zakupach stanąć na progu ratusza, co owocuje posadą w administracji sądowej. Aura świętości zjednuje Towiańskiemu powszechną miłość zarówno znakomitych osobistości (w tym nawet papieży, którzy skrycie skłaniają się do przyznania mu racji), jak i maluczkich i zagubionych – zawsze obdarzanych braterskim szacunkiem i naukami. W przykłady obfituje m.in. martyrologiczny opis aresztu, gdy Towiański – po wygnaniu – wraca do Paryża w okresie (przepowiedzianej) rewolucji lutowej. Takiego więźnia "od czasu Chrystusa Pana nie było może na świecie" (k. 56v) – pod jego wpływem ekstremiści wyrzekli się “krwawych zasad swoich i poddali się prawom Chrystusa", zbrodniarze nawrócili się "jak ów łotr ukrzyżowany obok Chrystusa" – "cały ton więzienia (...) uległ zmianie na lepsze” (k. 57–58). Jeszcze na Litwie chłopi w duchu "ofiary w radości spełnianej" oddają się "upiększeniu Antoszwińcia" (k. 14) (gdy brakuje materiału, "powstaje burza, rozwala starą jakąś budowlę" (k. 13v)). W majątku staje m.in. kaplica – to w niej "żydzi, (...) leżąc na ziemi, jęcząc i krzycząc, modlili się" (k. 17), gdy Towiański po trzech objawieniach wyjeżdżał na zachód. W tym dniu "powaśnione małżeństwa jednały się, nieprzyjaciele od wielu lat poróżnieni ściskali się ze sobą" (k. 17). Początki Koła Sprawy Bożej również upływają pod znakiem “cudów wewnętrznych i zewnętrznych”. Opis działalności emigracyjnej koncentruje się przede wszystkim na podważaniu narracji "nieprzyjaciół Sprawy Bożej” (k. 18v). Znani odstępcy od idei (arcybiskup Dunin-Sulgustowski, generał Skrzynecki) lub struktury (Mickiewicz; w biografii opisane są dowody jego przywiązania) zdaniem autorki jedynie chwilowo ulegli wrogim podszeptom. Towianizm był obiektem zaciekłych ataków wynikających ze złej woli Zmartwychwstańców, w rzeczywistości jednak nie stoi w sprzeczności z doktryną rzymskokatolicką i jeszcze w Paryżu wypełnia “opuszczone dotąd kościoły” (k. 25). Życiorys zamyka opis działalności Towiańskiego w Zurychu i ogólna charakterystyka “usług” “dla udających się ciągiem do niego ludzi różnych narodowości, wyznań i stanów" (k. 56v). Autorka, córka warszawskich towiańczyków skoligaconych z rodziną mistyka, w swojej pracy posiłkowała się wiedzą Ferdynanda i Anny Guttów oraz Karoliny Towiańskiej; według świadectwa Walerii z Towiańskich Kulwieciowej biografię poprawiał również jej bohater (niewymieniony w tytule).

Autor/Autorka: 
Inny tytuł: 
Daty i fakta z życia A. T.
Wariant tytułu: 
Niektóre daty i fakta z życia Andrzeja Towiańskiego zebrane przez Paulinę S... przy pomocy naocznych świadków znaczniejszej części życia jego: Ferdynanda Gutta od 1809 r., Karoliny Towiańskiej i Anny Guttowej od 1826-go roku
Organizacja/Partia: 
Opis fizyczny: 
76 k., 21 cm
Postać: 
składka pojedyncza
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1866 do 1878
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
280
Uwagi: 
Rękopis w teczce z brązowej skóry z wytłoczonym napisem: „Daty i fakta z życia A. T.”
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
Andrzej Towiański, towianizm
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1799 do 1866
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
biografia/życiorys