Halina Martin do NN, 8.07.1983

List Haliny Martinowej w sprawach związanych z tematyką Armii Krajowej. Nazwisko adresata nie jest podane, z treści wynika, że on także zajmuje się tym zagadnieniem, wydając Kronikę Historyczną w Chicago. Autorka podziękowała za zaproszenie do Chicago, ale obecnie nie mogła z niego skorzystać, ponieważ zajmowała się ciężko chorą matką.

W głównej części listu zwróciła uwagę na kwestię, tzw. „pomocy” sowieckiej. Na ten temat trwała dyskusja na łamach „Zeszytów Historycznych” Instytutu Literackiego w Paryżu, pomiędzy Janem Nowakiem (Zdzisławem Jeziorańskim) i Zbigniewem Sebastianem Siemaszko. Na zakończenie zamieszczono jej list wyjaśniający sprawy, które były obce obu dyskutantom, a które ona znała z własnych doświadczeń i dokumentów.

Autorka poruszyła kwestię uznania żołnierzy Armii Krajowej za kombatantów, co miało ich strzec, na mocy Konwencji Genewskiej, przed zamordowaniem. Późne przyznanie im statusu żołnierzy, a nie „bandytów”, było spowodowane głównie opóźnianiem tego procesu przez Józefa Stalina w tej kwestii. Ostatecznie Anglicy i Amerykanie przyznali im te prawa bez jego zgody.

Wyjaśniła również kwestie komunikacji między sztabem AK i generałem Konstantym Rokossowskim w trakcie powstania warszawskiego. W źródłach pojawiała się informacja o połączeniu telefonicznym przez „studzienkę” na Pradze i godzinach połączeń, ale Sowieci nigdy z tego nie skorzystali.

W dalszej części listu autorka nawiązała do korespondencji Vladimira L. Kozłowskiego z Kankakee w stanie Illinois, który sprawił jej olbrzymią przyjemność. [List znajduje się w tej samej teczce. Kozłowski bardzo dziękował za przekazane mu przez Martinową uwagi dotyczące jego relacji, p.t. „Baon Wigry”. Wyjaśnił, że pisał ją z pamięci, jako dowódca plutonu Kompanii Szturmowej. Nie był historykiem, dlatego mógł popełnić pewne błędy. Był pod wrażeniem wiedzy Martinowej, na temat spraw podziemia i AK. Informował też, że w Studium Polski Podziemnej znajdowała się teczka na jego temat.] Martinowa obawiała się, że Kozłowski mógł czuć się dotknięty jej uwagami, ale chodziło jej tylko o przekazanie prawdy historycznej. Przyznała, że nie wiedziała o istnieniu jego teczki w Studium Polski Podziemnej i obiecywała, że po powrocie do Londynu do niej zajrzy. We wspomnianym archiwum znajduje się tak duża liczba dokumentów i relacji, że należałoby je zdigitalizować, ale to wymagało dużo czasu i pieniędzy.

Na koniec listu zaoferowała swoją pomoc w sprawdzaniu dokumentacji i przesłała czek na 10 dolarów za prenumeratę „Kroniki Historycznej” z prośbą o wysyłkę na adres londyński.