publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Antoniny Górskiej (zeszyt 12)

W ostatnim zeszycie pamiętników Antonina Górska napisała, że wczesne wdowieństwo zmusiło ją do wzięcia odpowiedzialności za siebie, stwierdza jednak, że najchętniej chciałaby być posłuszną, pomocną żoną i zdać się na męża. Opuściła majątek Kamienica, a jej plany działań na rzecz lokalnej społeczności nie powiodły się. Wyjechała do swojego domu w Poznaniu, gdzie zamieszkała z lokatorami, Ludwikiem Posadzy i jego żoną Stefanią (de domo Marczewską). Wspólnie mieszkali przez siedemnaście lat. Ceniła ich oboje, a szczególne podziwiała talent pedagogiczny Stefanii Posadzowej.

publikacje

Wróć do listy

Listy Ireny Solskiej do Seweryny Broniszówny, 1949-1952

Irena Solska, odbywająca w tym czasie leczenie, pisała do aktorki Seweryny Broniszówny (1891-1982) jako do przyjaciółki, która była wówczas jeszcze aktywna zawodowo, wiązała więc autorkę listów z aktualną praktyką teatralną. Poza tym od 1951 r. Solska co miesiąc upoważniała Broniszówną o odebranie i przesłanie jej gaży, jako że od tego roku znajdowała się na liście Teatru Polskiego w Warszawie, jednocześnie tam już nie mieszkając (aktorka w te lata już nie miała własnego mieszkania). Listy Solskiej z tego okresu przepełnione są krytyką obecnego stanu teatru.

publikacje

Wróć do listy

Szare Szeregi

Halina Martin opisała historię Szarych Szeregów. Na początku września 1939 r. władze centralne Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) przestały działać. 27 września odbyło się zebranie pod przewodnictwem Wandy Opęchowskiej. Pierwszym naczelnikiem konspiracyjnych harcerskich Szarych Szeregów został harcmistrz Florian Marciniak z Poznania. (Prawdopodobnie to on nadał konspiracyjnemu ZHP kryptonim „Szare Szeregi”). W organizacji tajnego harcerstwa pomagali mu harcmistrz Aleksander Kamiński, harcmistrz Lechosław Domański i Juliusz Dąbrowski. Nowe naczelnictwo ukonstytuowało się 16 stycznia 1949 r.

publikacje

Wróć do listy

Irena Gackowska (Fortuńska)

Autorka opowiada o czasach okupacji niemieckiej i latach powojennych, kiedy została aresztowana za działalność konspiracyjną. Życiorys zaczyna od krótkiego przedstawienia rodziny. Irena Gackowska urodziła się w Poznańskiem około 1924 r. w rodzinie inteligenckiej. Matka pochodziła z Sosnowca, a ojciec z Kielecczyzny. Ojciec był starszy od matki o siedemnaście lat. Po I wojnie światowej wrócił z Ameryki. Rodzice mieli hotel w Tarnowskich Górach, ale później go sprzedali, a majątek się rozszedł. Odtąd ojciec prowadził tylko mały sklepik. Matka nie pracowała.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Melanii Jakubowicz

Melania Jakubowicz opisuje lata okupacji niemieckiej i wprowadzanie władzy ludowej w Poznaniu. Urodziła się w 1925 r. w Poznaniu, w rodzinie bogatego kupca. Miała czterech braci. W 1942 r. Niemcy wyrzucili ich z mieszkania na Wilhelm Gustloffstrasse (obecnie 3 Maja) i dali im jeden pokój z kuchnią na Guttenbergstrasse (obecnie Marcelego Mottego). Wtedy już najstarszego brata, Mieczysława, nie było z nimi. Przedostał się do Warszawy, działał w podziemnej organizacji. Nigdy nie mówił o tej organizacji, by nie narażać rodziny. Był od Melanii starszy o dwa lata.

publikacje

Wróć do listy

Salwina Strug

Autorka opisuje swoją działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej. Urodziła się i wychowała w Załuczu Starym, pow. Włodawa, woj. lubelskie. Jej rodzice mieli gospodarstwo rolne. W 1940 r. poznała Józefa Kowalskiego, pseud. „Sęp”, który mieszkał u sołtysa, Alfonsa Dudkiewicza. Jako 14-letnia dziewczyna została wciągnięta do pracy konspiracyjnej w ramach ZWZ (Związek Walki Zbrojnej, później Armia Krajowa). Początkowo nie zdawała sobie sprawy, w czym uczestniczy. Roznosiła meldunki do różnych osób (podaje kilka nazwisk).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bogumiły Karczewskiej z d. Wawrzyniak

Autorka opisuje swoje losy podczas okupacji, a także działalność konspiracyjną w latach powojennych, w ramach tajnego harcerstwa. Urodziła się w maju 1931 r. w Żabikowie k. Poznania. Pochodzi z rodziny ks. Piotra Wawrzyniaka. Jej ojciec pomimo wykształcenia był bezrobotny. Autorka wspomina, że w jej domu panowała bieda. Dzieciństwo spędziła w Świerczenie pod Poznaniem. W czasie wojny przebywała przez jakiś czas, wraz ze swoim rodzeństwem, w domu ks. Wawrzyniaka w Wyrzece koło Śremu. W 1941 r. musieli się przenieść do Poznania, przebywając 50 km na sankach.

publikacje

Wróć do listy

Helena Grobecka

Relacja Heleny Grobeckiej dotyczy inwigilacji jej środowiska przez bezpiekę, głównie w latach powojennych, ale również później (aż do stanu wojennego). Tekst jest raczej chaotyczny i niezbyt konkretny. Autorka na początku pisze, że w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej mieszkała w Poznaniu i że nie była świadoma procesów politycznych zachodzących w tym czasie w Polsce. Przyznaje, że wierzyła propagandzie szerzonej w środkach masowego przekazu i poza tym niezbyt się interesowała polityką, choć przeczuwała, że coś jest nie w porządku. Dopiero po 1980 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Moniki Gozdowskiej o ostatnich dniach wojny w Poznaniu

Dokument przedstawia ostatnie dni II wojny światowej na terenie Poznania z perspektywy rodziny autorki. Z tekstu wynika, że kobieta mieszkała z rodzicami i starszym bratem w stolicy Wielkopolski. Podczas okupacji jej ojciec kolportował ulotki konspiracyjne. Rodzina posiadała w domu urządzenie produkcji zakładu Telefunken, dzięki któremu mogła nasłuchiwać wiadomości, przepisywać je na maszynie i kolportować dalej. Na skutek zaangażowania w działania konspiracyjne bliscy kobiety byli na bieżąco informowani o stanie walk frontowych.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o wydarzeniach w Mielcu

Berta Lichtig szczegółowo opisuje Mielec przed wybuchem II wojny światowej (połowę mieszkańców dwunastotysięcznego miasta stanowili Żydzi), wspominając o jego rozkwicie w okresie międzywojennym, po przyłączeniu do Centralnego Okręgu Przemysłowego. Wojska niemieckie zajęły Mielec 13 września 1939 r., w przededniu święta Rosz ha-Szana. Wtedy spalono ponad osiemdziesiąt osób w synagodze i rzeźni rytualnej. Rozpoczęły się polowania na Żydów. Chrześcijanie wieszali na drzwiach swoich domów święte obrazy, aby uniknąć zagrożenia. W mieście obowiązywały ustawy antyżydowskie. W zimie 1940 r.

Strony