publikacje

Wróć do listy

Irena Gackowska (Fortuńska)

Autorka opowiada o czasach okupacji niemieckiej i latach powojennych, kiedy została aresztowana za działalność konspiracyjną. Życiorys zaczyna od krótkiego przedstawienia rodziny. Irena Gackowska urodziła się w Poznańskiem około 1924 r. w rodzinie inteligenckiej. Matka pochodziła z Sosnowca, a ojciec z Kielecczyzny. Ojciec był starszy od matki o siedemnaście lat. Po I wojnie światowej wrócił z Ameryki. Rodzice mieli hotel w Tarnowskich Górach, ale później go sprzedali, a majątek się rozszedł. Odtąd ojciec prowadził tylko mały sklepik. Matka nie pracowała.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Melanii Jakubowicz

Melania Jakubowicz opisuje lata okupacji niemieckiej i wprowadzanie władzy ludowej w Poznaniu. Urodziła się w 1925 r. w Poznaniu, w rodzinie bogatego kupca. Miała czterech braci. W 1942 r. Niemcy wyrzucili ich z mieszkania na Wilhelm Gustloffstrasse (obecnie 3 Maja) i dali im jeden pokój z kuchnią na Guttenbergstrasse (obecnie Marcelego Mottego). Wtedy już najstarszego brata, Mieczysława, nie było z nimi. Przedostał się do Warszawy, działał w podziemnej organizacji. Nigdy nie mówił o tej organizacji, by nie narażać rodziny. Był od Melanii starszy o dwa lata.

publikacje

Wróć do listy

Salwina Strug

Autorka opisuje swoją działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej. Urodziła się i wychowała w Załuczu Starym, pow. Włodawa, woj. lubelskie. Jej rodzice mieli gospodarstwo rolne. W 1940 r. poznała Józefa Kowalskiego, pseud. „Sęp”, który mieszkał u sołtysa, Alfonsa Dudkiewicza. Jako 14-letnia dziewczyna została wciągnięta do pracy konspiracyjnej w ramach ZWZ (Związek Walki Zbrojnej, później Armia Krajowa). Początkowo nie zdawała sobie sprawy, w czym uczestniczy. Roznosiła meldunki do różnych osób (podaje kilka nazwisk).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bogumiły Karczewskiej z d. Wawrzyniak

Autorka opisuje swoje losy podczas okupacji, a także działalność konspiracyjną w latach powojennych, w ramach tajnego harcerstwa. Urodziła się w maju 1931 r. w Żabikowie k. Poznania. Pochodzi z rodziny ks. Piotra Wawrzyniaka. Jej ojciec pomimo wykształcenia był bezrobotny. Autorka wspomina, że w jej domu panowała bieda. Dzieciństwo spędziła w Świerczenie pod Poznaniem. W czasie wojny przebywała przez jakiś czas, wraz ze swoim rodzeństwem, w domu ks. Wawrzyniaka w Wyrzece koło Śremu. W 1941 r. musieli się przenieść do Poznania, przebywając 50 km na sankach.

publikacje

Wróć do listy

Helena Grobecka

Relacja Heleny Grobeckiej dotyczy inwigilacji jej środowiska przez bezpiekę, głównie w latach powojennych, ale również później (aż do stanu wojennego). Tekst jest raczej chaotyczny i niezbyt konkretny. Autorka na początku pisze, że w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej mieszkała w Poznaniu i że nie była świadoma procesów politycznych zachodzących w tym czasie w Polsce. Przyznaje, że wierzyła propagandzie szerzonej w środkach masowego przekazu i poza tym niezbyt się interesowała polityką, choć przeczuwała, że coś jest nie w porządku. Dopiero po 1980 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Moniki Gozdowskiej o ostatnich dniach wojny w Poznaniu

Dokument przedstawia ostatnie dni II wojny światowej na terenie Poznania z perspektywy rodziny autorki. Z tekstu wynika, że kobieta mieszkała z rodzicami i starszym bratem w stolicy Wielkopolski. Podczas okupacji jej ojciec kolportował ulotki konspiracyjne. Rodzina posiadała w domu urządzenie produkcji zakładu Telefunken, dzięki któremu mogła nasłuchiwać wiadomości, przepisywać je na maszynie i kolportować dalej. Na skutek zaangażowania w działania konspiracyjne bliscy kobiety byli na bieżąco informowani o stanie walk frontowych.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o wydarzeniach w Mielcu

Berta Lichtig szczegółowo opisuje Mielec przed wybuchem II wojny światowej (połowę mieszkańców dwunastotysięcznego miasta stanowili Żydzi), wspominając o jego rozkwicie w okresie międzywojennym, po przyłączeniu do Centralnego Okręgu Przemysłowego. Wojska niemieckie zajęły Mielec 13 września 1939 r., w przededniu święta Rosz ha-Szana. Wtedy spalono ponad osiemdziesiąt osób w synagodze i rzeźni rytualnej. Rozpoczęły się polowania na Żydów. Chrześcijanie wieszali na drzwiach swoich domów święte obrazy, aby uniknąć zagrożenia. W mieście obowiązywały ustawy antyżydowskie. W zimie 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Niektóre szczegóły z Powstania Narodu Polskiego w roku 1830. Zebrane z różnych źródeł przez Cecylię z Kościelca hr. Działyńską

Cecylia Działyńska relacjonuje wydarzenia, które rozegrały się tuż przed wybuchem powstania listopadowego i w pierwszych dniach jego trwania. Wpisy nie są regularne. Narracja rozpoczyna się przywołaniem wydarzeń z 17 listopada 1830 r., a kończy przyjęciem funkcji dyktatora powstania przez generała Józefa Chłopickiego 5 grudnia. Zamieszczane relacje dzienne różnią się długością, w zależności od wagi wydarzeń rozgrywających się w danym dniu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Klary Dolniak

Wychowywana w patriotycznym domu autorka wspomnień od dziecka inspirowała się losami i działalnością Klaudyny z Działyńskich Potockiej, Emilii Plater, Emilii Szczanieckiej, autorytetem był również dziadek, uczestnik powstania styczniowego. Początek wspomnień dotyczy wybuchu I wojny światowej, w której brał udział ojciec Klary, muzykolog. 26 sierpnia 1939 roku autorka otrzymuje kartę mobilizacyjną do punktu sanitarnego (m.in. do szpitala w Wildze, następnie do szpitala na ul. Polnej w Poznaniu) wystawioną przez Pogotowie Harcerskie.

publikacje

Wróć do listy

Instytucje dobroczynne organizowane przez Celestynę z Zamoyskich Działyńską

Zbiór materiałów rękopiśmiennych zawierający projekty, statuty oraz sprawozdania różnych instytucji charytatywnych, których organizatorką lub współorganizatorką była Celestyna Działyńska. Najważniejsze z tych instytucji to: Towarzystwo Dobroczynności, Instytut Panien w Poznaniu i Zakład Uwięzionych w Kościanie.

Strony