publikacje

Wróć do listy

Moje wspomnienia wojenne

Zapiski sporządzone przez Marię Leitgeber są osobistą relacją z wydarzeń lat 1939–1945, związanych bezpośrednio z wybuchem i przebiegiem II wojny światowej. Wspomnienia zostały spisane krótko po jej zakończeniu – swój podpis autorka opatrzyła datą 21 października 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o matce

Rękopis powstał na początku II wojny światowej, tuż po przesiedleniu Ludwiki Dobrzyńskiej-Rybickiej do schroniska dla starców w Śremie w 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Konstancja z Ziołeckich-Sławska. 1848–1942

Wspomnienia Marii Wicherkiewiczowej o matce, Konstancji Sławskiej, otwiera cytat z listu księdza prałata Krzeszkiewicza z Gniezna, przesłany w 1942 r. do przebywającej wówczas w Warszawie autorki. Zdaniem Marii jej matka przeczuwała śmierć syna w Oświęcimiu, co w konsekwencji doprowadziło do jej własnego zgonu. Wspomnienia o matce rozpoczyna Wicherkiewiczowa od nakreślenia genealogii rodu, sięgając pamięcią rodzinną do drugiej połowy XVIII w., gdy najstarszy znany jej przodek przebywać miał w Grodnie w orszaku królewskim Stanisława Augusta Poniatowskiego.

publikacje

Wróć do listy

Opowieść o moim Gdańsku 1894–1897

Wicherkiewiczowa rozpoczyna opowieść o Gdańsku na poły mitycznej przeszłości miasta, powstałego rzekomo „z osady słowiańskich Wikingów” (k. 2r). Po okresie spędzonym w spokojnym i cichym Poznaniu Gdańsk urzeka jednak młodą, zaledwie osiemnastoletnią autorkę jako miejsce ruchliwe, pełne gwaru i życia. Zwraca uwagę, że na ulicach miasta dominuje mowa niemiecka, czasem tylko przerywana przez pojedyncze zdania wypowiadane po polsku i kaszubsku. Na k.

publikacje

Wróć do listy

Poznań mej młodości

Wspomnienia z dzieciństwa w Poznaniu podejmuje autorka w tym samym miejscu, w którym zakończyła swoją opowieść o pierwszych trzech latach życia w Szamotułach. Zwraca ponownie uwagę na fakt, że okres, w którym do Poznania sprowadziła się jej rodzina, to czas bankructwa kolejnych banków w Cesarstwie Niemieckim i pogarszania się sytuacji rodzin wielkopolskich – tutaj problem ten jest jednak jeszcze wyraźniej widoczny.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik 1939–1946

W odróżnieniu od pierwszego zeszytu relacjonującego szczegółowo pobyty Róży Erzepki w uzdrowiskach na przełomie XIX i XX w., zeszyt drugi, obejmujący lata okupacji hitlerowskiej i pierwszy rok po zakończeniu wojny, jest bardzo skąpy w informacje. Zapiski składają się z krótkich notatek na temat zmian miejsca pobytu autorki i członków jej rodziny, a także losów najbliższych – nie sposób powiedzieć, czy lakoniczność wpisów wiąże się z wojenną traumą, czy też z innych powodów diarystka nie chciała wdawać się w szczegóły bieżących wydarzeń.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Marty Frydrychówny 1918/19

Fragment niezachowanej większej całości. Nadany przez autorkę tytuł jest nieco mylący. Mimo iż znaczna część pamiętnika rzeczywiście została poświęcona wydarzeniom w Wielkopolsce na przełomie 1918 i 1919 r., pierwsze karty obejmują lata wcześniejsze. Swoje wspomnienia autorka zaczyna od soboty 2 sierpnia 1914 r., gdy „wybucha wojna Europejska” (k. 1r). Jest to jeden z punktów przełomowych w jej życiu – w kolejnych dniach na front udają się jej niemal wszyscy męscy krewni: Wiktor i Ludwik Frydrych, bracia, a także Franciszek Maisel (szwagier) i Nikodem Frydrych.

publikacje

Wróć do listy

[Moja droga Jadziuniu, proszę cię, donieś mi...]

List Anny Potockiej do siostry, Jadwigi Zamoyskiej, to przede wszystkim kilka próśb zarówno osobistych, jak i odnoszących się do osób trzecich. Jedna z nich dotyczy sióstr felicjanek, które planują przyjechać do Paryża, by zbierać datki. Autorka listu uważa, że wybrały zły moment, ponieważ obecnie wiele klasztorów we Francji potrzebuje wsparcia. Obiecała im jednak, że zwróci się do Jadwigi Zamoyskiej z prośbą o wskazanie osób, do których mogłyby udać się po wsparcie. Twierdzi, że felicjanki pełnią bardzo ważną rolę – są „jedyną dźwignią oświaty i moralności naszego ludu”.

publikacje

Wróć do listy

Klementyna z Tańskich Hoffmanowa do Józefy Lach Szyrmy, 31.12.1833

List rozpoczyna się informacją, że Klementyna Hoffmanowa wkrótce przejdzie operację. Taki stan rzeczy – jak przyznaje – jest jej nie na rękę, ponieważ w Paryżu wkrótce mają się zacząć ukazywać „Nowe Rozrywki dla Dzieci” pod jej redakcją. Prosi więc o jak najszybsze przesłanie „Rozrywek Poznańskich” (Hoffmanowa ma zapewne na myśli „Rozrywki dla Dzieci. Oddział powtórny”, czyli wydaną w Poznaniu jednotomową kontynuuację warszawskich „Rozrywek dla Dzieci”), gdyż będą jej potrzebne do rozpoczęcia nowej pracy.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Felicji Zarzeczańskiej z Sierpnia ‘80 r.

Felicja Zarzeczańska opisała swoje emocje w czasie strajków na Wybrzeżu: z jednej strony odczuwała radość i fascynację zrywem robotniczym, z drugiej zaś (ponieważ pamiętała II wojnę światową) nasilający się podczas kolejnych dni protestów strach przed konfliktem zbrojnym.

Strony