publikacje

Wróć do listy

Relacja Gustawy Grawe

Gustawa Grawe została wywieziona z łódzkiego getta (wraz z mężem i córką) podczas ostatecznej likwidacji (sierpień 1944). W getcie pracowała w pralni odzieży po zamordowanych. Autorka trafiła z córką do Auschwitz i następnego dnia do obozu w Saksonii. Pracowała w fabryce amunicji. Zaznaczyła, że niemieccy majstrowie byli „lewicowych przekonań” i nie szykanowali więźniów. Strażnicy nie zabijali robotników przymusowych, ponieważ traktowano ich jako własność „firmy Hildebrau i Frey”. Po dziewięciu miesiącach została przewieziona z dwoma tysiącami więźniarek do obozu w Mauthausen.

publikacje

Wróć do listy

Teresa Osińska do Żanny Kormanowej, 2.01.–24.03.1949

Teresa Osińska wysłała dwa listy do Żanny Kormanowej, pisane z Domu Dziecka Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (RTPD) w Soplicowie, poczta Otwock. Autorka była uczennicą gimnazjum matki Kormanowej, Eugenii Jaszuńskiej-Zelikman w Łodzi i wychowanką Janusza Korczaka. W korespondencji z dnia 2 stycznia 1949 r. autorka prosiła Kormanową o spotkanie – potrzebowała od niej porady osobistej i pomocy moralnej. Na koniec dodała, że napisała wreszcie broszurkę o Januszu Korczaku, wspólnie z dwoma innymi autorami: Jerzym Abramowem i Lewinem. Została wysłana do oceny do Ministerstwa Oświaty.

publikacje

Wróć do listy

Ida Kamińska do Żanny Kormanowej, 8.07.1950

Autorka pisała w sprawie swojej córki, Ruty Turkow-Kamińskiej, która była uczennicą Kormanowej. Prosiła ją o wystawienie zaświadczenia, że jej Ruta ukończyła żeńskie Gimnazjum Zofii Kaleckiej w Warszawie, ponieważ bez poświadczenia miała ona stracić posadę nauczycielki języka angielskiego w szkole w mieście Kokczetaw w północnym Kazachstanie, gdzie przebywała z dzieckiem. Autorka była u Kormanowej w Warszawie, ale jej nie zastała, dlatego pisała w tej sprawie. W liście wyjaśniła przyczynę rozbieżności nazwisk Ruty.

publikacje

Wróć do listy

Antonina Jabłońska do Żanny Kormanowej, 8.08.1957

Autorka dziękuje w swoim liście Kormanowej za wyrazy współczucia z powodu śmierci jej męża Witolda. Ulgę w trudnej sytuacji przynosiła jej myśl, że przed swoim nagłym odejściem, mógł obserwować rezultaty swojej pracy dla rozwoju sinologii, przygotował swoich następców, by kontynuowali jego dzieło. W maju 1957 r. Jabłońska spotkała w Leningradzie Annę Epsztejn z Łodzi, zaprzyjaźnioną z rodziną Jaszuńskich. Odżyły wówczas jej wspomnienia o Salomonie „Justynie” Jaszuńskim, ponieważ p. Epsztejn pamiętała go jeszcze z dzieciństwa.

publikacje

Wróć do listy

Przeżycia po aryjskiej stronie

W 1939 r. Fanny Gothajner wyjechała z dwojgiem dzieci z Łodzi do Warszawy i zamieszkała na Muranowie. W 1940 przyjechał jej mąż z Równego (ob. Ukraina). Ich późniejszy pobyt w getcie warszawskim określiła krótko: „przeżyliśmy to samo, co wszyscy Żydzi”. Jeden z synów został przemycony na tzw. aryjską stronę do zaprzyjaźnionego Polaka, lekarza. Gothajner podaje jego nazwisko i miejsce pracy. Drugi syn stracił życie podczas próby opuszczenia getta. Ona wyszła bezpiecznie, ale jej załamany mąż nie przyłączył się, pomimo jej błagań, i zginął w getcie.

publikacje

Wróć do listy

Regina Gerlecka do Żanny Kormanowej, 5.11.1952

Regina Gerlecka wysłała list do Żanny Kormanowej z prośbą o poradę w sprawie pracy, którą pisała u profesora Żółkiewskiego pt. „Zarys monograficzny »Tygodnika Powszechnego« z lat 1890–91”. Była jego zastępczynią na Uniwersytecie Łódzkim i przygotowywała się do uzyskania stopnia kandydata nauk. W tym celu pracowała nad tym tytułem. Zwróciła się do Kormanowej, ponieważ dowiedziała się, że jest ona autorką artykułu o „Tygodniku Powszechnym”. Regina nie wiedziała, w którym piśmie należało go szukać, dlatego poprosiła o spotkanie w tej sprawie.

publikacje

Wróć do listy

Helena Grotowska do Żanny Kormanowej, 6.01.–4.06.1954

Korespondencja z Kormanową w sprawach naukowych.

6 stycznia 1954 r., autorka podziękowała za list i przesyłkę. Z dużym zainteresowaniem, przeglądała otrzymane materiały. Dziękowała za radę, by zaczekać na zamówienie, ale bardzo się niecierpliwiła, ponieważ ta praca ją bardzo pociągała.

publikacje

Wróć do listy

Anna Margolisowa do Żanny Kormanowej, 16.04.1956

Autorka pisze do Kormanowej w sprawie niewymienionego z nazwiska studenta. Z listu wynika, że Kormanowa wstawiła się za nim u dr Margolisowej. Odpowiedź była jednak negatywna. Autorka wyjaśnia, że nie udało się mu pomóc, ponieważ miał słabe wyniki w nauce, zarówno na pierwszym, jak i drugim roku studiów. Na koniec listu doktor Margolisowa zapowiadała przyjazd do Warszawy w ciągu dziesięciu dni, obiecywała, że zadzwoni do Kormanowej.

publikacje

Wróć do listy

Helena Brodowska do Żanny Kormanowej, 1957–1985

Kolekcja listów i kartek pocztowych. Sześć listów z lat 1957-1959, pisanych na kartkach pocztowych dotyczyło głównie pracy naukowej, a przede wszystkim opracowywania podręcznika historii Polski, do którego Brodowska pisała jeden z rozdziałów. Praca ta trwała wiele miesięcy, ponieważ autorka zbierała materiały, uzupełniała je, uwzględniała otrzymywane uwagi, prosiła o przesłanie referatów materiałowych, na podstawie których pisała.

publikacje

Wróć do listy

Lata nadziei i pracy

Autorka opisuje swoje losy ze szczególnym uwzględnieniem lat powojennych. W tekście uwidacznia się bezkrytyczny stosunek piszącej do władzy ludowej. Historię rozpoczyna opis dzieciństwa we wsi Olbrachcice – rodzice Władysławy prowadzili niewielkie gospodarstwo, które odziedziczyli po rodzicach jej matki. Mimo tego w domu panował niedostatek. Autorka uczęszczała do szkoły oddalonej o 3 km od jej miejsca zamieszkania i odbywała naukę religii w kościele parafialnym. Nie godząc się z wyzyskiem robotników i biedoty wiejskiej, wstąpiła do młodzieżowej organizacji „Wici”.

Strony