publikacje

Wróć do listy

Kalendarz Agnieszki Osieckiej, 1957 I

Dwudziestojednoletnia Osiecka prowadzi swój drugi z zachowanych kalendarzy podczas pierwszego roku studiów na Wydziale Reżyserii Filmowej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Co ciekawe, zachowały się dwa kalendarze z tego roku, z których pierwszy (1957 I) zdawał się pełnić funkcję bardziej osobistą (wiele wpisów dotyczących spraw emocjonalnych), a drugi (1957 II) w swojej formie zbliża się do terminarza zawodowego. Poetka przede wszystkim notuje informacje dotyczące jej rozwoju osobistego.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Szwalbe z pracy przymusowej w Niemczech

Dokument jest relacją Janiny Szwalbe z lat jej niewolniczej pracy podczas II wojny światowej. Autorka opisała swoje przeżycia od momentu deportacji do Niemiec pod koniec 1942 r. do wyzwolenia w 1945 r. Opisała m.in. warunki i charakter niewolniczej pracy w fabryce konserw w Lubece oraz realia życia na obczyźnie. Szwalbe wspomniała również swoją ucieczkę do Łodzi i jej konsekwencje – ponowne aresztowanie, pobyt w więzieniu, karnym obozie i ponowną eksploatację w charakterze przymusowej robotnicy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zeldy Gotlib

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Autorka wspomnienie rozpoczyna od informacji, że wraz z bratem już na początku wojny mieli plan uciec do Rosji. Kiedy udało kupić bilety i udać na stację kolejową spostrzegli, że żołnierze wyciągają z pociągów Żydów. Zmienili wówczas plan, oddali bilety, a za uzyskaną sumę zakupili żywność.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o Senderze

Wspomnienie dotyczy wydarzeń z 1942 roku.

publikacje

Wróć do listy

Powoli wracam do społeczeństwa [T. 3]

Stefania Gołaszewska wspomina, że źle wiodło się jej po wyjściu z więzienia. Roman Trześniowski zaproponował Gołaszewskiej wspólne napisanie książki. Zgodziła się, lecz wydawca nie chciał umieścić jej nazwiska na okładce. Okazało się, że sprawa uwięzienia autorki zdobyła pewien rozgłos, jej proces był pokazowy i omawiany w różnych środowiskach. Gołaszewska wspomina wiele osób, które odwróciły się od niej i zerwały kontakty. Opowiada o swoich staraniach dotyczących wyjazdu do sanatorium i obawach, kiedy stawała przed komisją lekarską, później opisuje pobyt w sanatorium.  

publikacje

Wróć do listy

Trafiła kosa na kamień

Maszynopis stanowią beletryzowane wspomnienia Lancberg. W „Trafiła kosa na kamień” opowiada ona losy jednego z wychowanków. Opisuje również siebie – jako mądrą i rozważną wychowawczynię. Historię rozpoczyna informacja na temat chłopców zajmujących się segregacją rzeczy po osobach wysiedlonych z getta łódzkiego. Po pewnym czasie trafiają oni do Domu Dziecka w Łodzi, gdzie zaczynają psocić. Personel, łącznie z pielęgniarskim, nie ma pomysłu, w jaki sposób reagować na ich wybryki.

publikacje

Wróć do listy

Wysiedlenie dzieci

Wspomnienie dotyczy wydarzeń z roku 1942.

Autorka rozpoczyna wspomnienie słowami: „[n]astąpiła słynna szpera wrześniowa w 1942 r.”. Jest to opis akcji, która w getcie łódzkim była wymierzona w dzieci. Autorka pisze o przeraźliwym płaczu i krzyku kobiet chcących bądź to ukryć się wspólnie z dziećmi, lub też schować je same.

W dalszej części przywołuje tez wspomnienia dzieci z Domu Dziecka, w którym była wychowawczynią. W wypowiedziach pojawia się wiele strachu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Moszkowicz

Estera Moszkowicz opisała powstanie getta w Pabianicach i panujące tam warunki życia, a także późniejszą likwidację getta, podczas której zginął jej młodszy brat, natomiast matka trafiła „w agonii” do szpitala. Autorka została wywieziona wraz z siostrą do łódzkiego getta. Przypomina postać Chaima Rumkowskiego oraz działalność Judenratu. Po likwidacji getta w Łodzi Moszkowicz znalazła się w Auschwitz. Po pierwszej selekcji została przeniesiona do „obozu cygańskiego”. Wspomina o szykanach, biciu i znęcaniu się blokowych nad więźniarkami.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dory Rachel Romanowicz

28 sierpnia 1944 r. Dora Romanowicz została wywieziona do Auschwitz (wraz z ojcem, dwoma braćmi i siostrą). Opisała pierwszą selekcję w obozie. Potem trafiła do Freiburga, gdzie pracowała w fabryce amunicji, następnie skierowano ją do pracy w obozowej kuchni. Ze względu na zbliżający się front wschodni więźniarki ewakuowano do obozu w Mauthausen i ulokowano w romskiej części obozu. Autorka wspominała, że po wyzwoleniu „wielu Żydów chciałoby wrócić do Polski, ale boją się, że nie dostaną w Polsce mieszkań”. Oprócz niej wojnę przeżyła siostra i jeden z braci, reszta rodziny zginęła. 

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia. „Zadawanie śmierci cywilnej”. Rok 1953 [T. 2]

Drugi tom wspomnień Stefanii Gołaszewskiej otwiera wpis dotyczący pierwszego dnia po powrocie z więzienia do domu. Opieką otoczyła ją siostra Janina. Autorka próbowała leczyć szereg różnych dolegliwości – hemoroidy, anemię, nerwicę, bóle stawów, przewód pokarmowy. Dowiedziała się, że jej siostrzeniec Jurek był szykanowany przez kolegów należących do Związku Młodzieży Polskiej i musiał zmienić szkołę. Opisuje trudności związane z pracą nauczycielską w czasach ideologicznego i politycznego zniewolenia. Nie potrafiła zrezygnować ze swojej pracy, która była dla niej powołaniem.

Strony