publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Józefy Kodisowej z lat ok. 1870–1890

W pierwszej części zachowanego fragmentu Wspomnień (dotyczącej lat 1867–1881) autorka wraca pamięcią do dzieciństwa i wczesnej młodości spędzonych w majątkach dzierżawionych przez ojca. Opisuje represje popowstaniowe, które dotknęły jej rodzinę. Z dumą pisze o swoich pierwszych lekturach i domowej bibliotece ojca. Z sympatią wspomina Zofię Dobrowolską, która przybyła do ich domu jako nauczycielka, by pozostać w nim jako lubiana przez dzieci macocha. Opisuje pobieranie nauk na nielegalnych pensjach polskich i ponowny ślub ojca po śmierci pierwszej macochy. Uznaje zdanie egzaminu państwowego na nauczycielkę za przełomowy moment w swoim życiu.

W części drugiej pamiętnika (obejmującej lata 1881–1891) autorka obszernie pisze o zmianach zachodzących w jej życiu. Wobec śmierci drugiej macochy, choroby ojca i siostry oraz nieobecności młodszego brata musi objąć stanowisko opiekunki rodziny. Wraca myślami do trudnych czasów, które nastąpiły po śmierci ojca: sprzedaż majątku i przeniesienie się do Mińska Litewskiego, podjęcie pracy w charakterze nauczycielki prywatnej u państwa Obuchowiczów (najpierw w Mińsku, a następnie w majątku Lipa). Kluczową część stanowią wspomnienia autorski z wyjazdu na studia do Genewy, a potem przeniesienie do Zurychu. Z okresu pobytu w Genewie obszernie opisała środowisko uniwersytetu genewskiego, głównie skupiając uwagę na najbliższych jej osobach oraz wykładowcach. Wspomnienia zawierają opisy sylwetek Aleksandra Dębskiego, Edwarda Abramowskiego. Notatki z czasu pobierania nauk w Genewie dotyczą pomyślnie zdanych egzaminów semestralnych, podróży wakacyjnej z przyjaciółką do domu. Autorka obszernie i dość dokładnie zrelacjonowała miejsca wycieczek, na które wybrała się wspólnie z przyjaciółką, starając się wpleść własne odczucia i przeżycia. We wspomnieniach Kodisowa niewiele miejsca przeznaczyła na powody zmiany uniwersytetu i kontynuowanie nauki w Zurychu. Obszernie opisała zawarte tam przyjaźnie z Feliksem Daszyńskim, Zofią Poznańską-Daszyńską, Gabrielem Narutowiczem, Carlem i Gerhardem Hauptmannami. Szczególnie ciepło pisała o Ryszardzie Avenariusie. Drugi notatnik Wspomnień pamiętnikarka kończy opisem środowiska studentów polskich na uniwersytecie w Zurychu.

Autor/Autorka: 
Wariant tytułu: 
Wspomnienia z lat ok. 1870–1890
Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
94 k. ; 28,5 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1930 do 1940
Stan zachowania: 
zły
Sygnatura: 
13660
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. W Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej dostępny jest zachowany fragment pamiętnika (nie jest znane miejsce przechowania brakującej części wspomnień; możliwe, że nie zachował się). Opis rękopisu na poziomie inwentarzowym, brak opracowania katalogowego. Dokumenty zapisane zostały atramentem na płóciennych arkuszach papieru listowego. Autorka nadała notatnikom tytuły: „Zeszyt I” i „Zeszyt II”. W pierwszym widoczne są ślady po wyrwanych trzech ostatnich kartach (nie ma to jednak wpływu na ciągłość treści tekstu). Tekst zawiera autorskie skreślenia i poprawki. Autograf wymaga zabiegów konserwatorskich, grzbiety zeszytów rozklejają się, atrament rozmywa się, występują liczne uszkodzenia mechaniczne.
Załącznik: 
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
emancypacja kobiet, represje popowstaniowe, nielegalne pensje żeńskie, mikrohistoria rodziny Krzyżanowskich, środowisko polskich studentów w Genewie, środowisko polskich studentów w Zurychu, studentki polskie w Genewie, studentki polskie w Zurychu, krajobraz Kresów Wschodnich
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1867 do 1891
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia