Szare Szeregi

Halina Martin opisała historię Szarych Szeregów. Na początku września 1939 r. władze centralne Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) przestały działać. 27 września odbyło się zebranie pod przewodnictwem Wandy Opęchowskiej. Pierwszym naczelnikiem konspiracyjnych harcerskich Szarych Szeregów został harcmistrz Florian Marciniak z Poznania. (Prawdopodobnie to on nadał konspiracyjnemu ZHP kryptonim „Szare Szeregi”). W organizacji tajnego harcerstwa pomagali mu harcmistrz Aleksander Kamiński, harcmistrz Lechosław Domański i Juliusz Dąbrowski. Nowe naczelnictwo ukonstytuowało się 16 stycznia 1949 r. Tajne Harcerstwo działało w strukturach Państwa Podziemnego. Przewodniczącym Szarych Szeregów został harcmistrz Rzeczpospolitej ksiądz doktor Jan Mauersberger. Do Szarych Szeregów mógł należeć harcerz po specjalnym przeszkoleniu lub po złożeniu ślubowania. Szare Szeregi czuły się odpowiedzialne za całą młodzież, bez wciągania jej do organizacji. Była to „Akcja M”. Naczelnym postulatem programowym była walka z wrogiem, poza tym bojkot wszystkiego, co łączy się z okupantem, krzepienie serc, walka ze strachem. Program opracował harcmistrz Aleksander Kamiński w czerwcu 1941 r. Program oparto na haśle „Dziś – Jutro – Pojutrze”, tzn. dziś – praca w konspiracji, nauka; jutro – czyn zbrojny, szkolenie wojskowe; pojutrze – gotowość do odbudowy Polski. Funkcjonował podział wiekowy, który autorka opisała w tekście. W maju 1941 r., na polecenie Komendy Głównej ZWZ Szare Szeregi przystąpiły do organizowania szkolenia młodzieży w prowadzeniu samochodów (kryptonim „Ursus”). Na przełomie roku 1941 i 1942 nastąpiło w ZWZ ujednolicenie szkolenia. Od wiosny 1943 r. kursy odbywały się już w ramach Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej (Kedyw). Latem 1943 r. powstało w „Pasiece” Centrum Wyszkolenia Wojskowego. Szkolenia strzeleckie odbywały się pod kryptonimem „Instrukcja organizowania sklepów spożywczych”, zaś szkolenia podoficerskie pod kryptonimem „Wiarus”. Od jesieni 1942 r. na podstawie porozumienia Szarych Szeregów z Kedywem organizowano harcerskie oddziały dywersji bojowej (Grupy Szturmowe) oraz specjalne szkolenie dywersyjne pod kryptonimem „Filtry”. Od końca 1942 r. harcerskie oddziały wojskowe brały udział w akcjach zbrojnych Armii Krajowej. Takimi oddziałami w Warszawie były bataliony „Zośka” i „Parasol”.