publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Kanner

Relacja powstała w 1945 roku, dotyczy okresu od 1942 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje o ograniczeniu poruszania się Żydów po Będzinie, Autorka podała szczegółowe informacje dotyczące wielkości i granic getta będzińskiego oraz nazwy ulic, po których nie wolno było poruszać się Żydom. Judenrat – wedle słów Autorki – tworzył listy chorych, ubogich, sierot itd. Autorka opisała trwające w getcie selekcje, krążące listy osób wyznaczonych do wysiedlenia. Zapisała także, że przed wysiedleniem chroniła praca, ale strażnicy mieli własną listę ważnych i nieistotnych z punktu widzenia strategicznego miejsc zatrudnienia. Wedle jej słów praca w szopie Rosnera należała do najważniejszych, ponieważ produkowano tam mundury dla niemieckiego wojska.

Autorka zanotowała, że 1 sierpnia 1943 roku SS przeprowadziło ostatnią akcję w getcie. Pozostali w nim ludzie próbowali chować się w schronach, na strychach i w piwnicach. Kobieta widziała jak w czasie jej trwania matki dusiły dzieci, bojąc się, że ich płacz może zdradzić miejsce ukrywania się całych rodzin. Tych, których SS-mani znajdowali, zabijali na miejscu.

 

Następna część z osobnym tytułem "Kanner Sala. Birkenau – Obóz kwarantanny"

Kobieta zapisała, że zaraz po przyjeździe więźniów do obozu odbyła się selekcja. Około tysiąca kobiet i tysiąca mężczyzn zabrano do lagru. Pozostałym rozkazano wsiadać na ciężarówki, które odjechały w nieznanym kierunku.

Zanotowała, że kobiety zaprowadzono do szopy, tam je umyto, ogolono, a później tatuowano numery. Rozdano im też ubrania. Niektóre więźniarki dostawały ataków paniki lub szału.

Kobieta zanotowała, że w bloku znajdowały się prycze z dwoma piętrami sienników, nieszczelne okna się po jednej jego stronie, w baraku było też pełno pcheł.

Co jakiś czas w obozie odbywały się selekcje, po około sześciu tygodniach zostało 1.050 więźniarek, z których około jedna czwarta chorowała. Autorka odnotowała, że te kobiety, które przyznały się do choroby, trafiały na kwarantannę – jej długość zależała wyłącznie od opinii strażniczek. Niektóre kobiety już na drugi dzień trafiały ponownie do pracy, co miało gwarantować im bezpieczeństwo przed kolejną selekcją lub egzekucją osób chorych.

W dalszej części kobieta opisała warunki pracy. Zanotowała, że SS-mani szczuli psy na wolno idących, praca trwała do 7 wieczorem (potem nawet kilkugodzinny apel). Za niezbyt wydajną pracę groziła kara śmierci – strażnicy zapisywali numery, a potem wyczytywali tych, którzy mieli iść do gazu.

Autorka zapisała, że w niektórych miejscach w obozie możliwe było porozumienie się z mężczyznami, jednak znalezienie listu w czasie rewizji groziło nawet śmiercią. Opisała jeden taki przypadek.

Kobieta przez jakiś czas pracowała przy różnych zdaniach, później została skierowana na Kanadę – miejsce gdzie selekcjonowano rzeczy pozostawione przez pomordowanych. Zapisała, że widziała tam "miliony butów", które pruto i dzielono na części jeszcze nadające się do użytku, inne nadawały się wyłącznie do zniszczenia.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Kraków
Opis fizyczny: 
8 stron rękopisu w języku polskim + odpis w maszynopisie.
Postać: 
kartki w teczkach
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1945
Stan zachowania: 
Dobry, czytelny i zdigitalizowany tekst
Sygnatura: 
301/602
Tytuł kolekcji: 
Zespół: Relacje ocalałych z holokaustu (zespół 301)
Uwagi: 
Tytuł relacji nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Ze słów Autorki spisały Janina Małecka i Iza Lauer Widoczne dopiski w stylu "Wysiedleń było kilka (nie pamięta ile)" – jest do dowód na to, że fizycznie tekst spisywały przedstawicielki CKŻP, Autorka prawdopodobnie opowiadała historię, bądź odpowiadała na ich pytania. Szczątkowa datacja, nieco informacji topograficznych. Niewiele informacji osobistych, dużo o organizacji życia obozowego. Niewiele emocji.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Główne tematy: 
Getto w Będzinie - powstanie i organizacja, prawa antyżydowskie, pogromy, likwidacja. Birkenau - kwarantanna, selekcja, egzekucje, warunki pracy, łamanie regulaminów (spotkania z mężczyznami), praca (Kanada).
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Nośnik informacji: 
papier
nośnik elektroniczny
Gatunek: 
relacja