publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Kahan

Relacja bez daty. Dotyczy wydarzeń z okresu pomiędzy 1939 a 1944 rokiem. Tekst otwierają informacje na temat pobytu autorki w Krakowie latem 1939 roku. Po wybuchu wojny, postanowiła przedostać się do siostry, do Kołomyi, zajętej przez Rosjan. Po wejściu Niemców znalazła się pod opieką chrześcijańskich znajomych siostry, którzy zgodzili się udzielić jej i jej rodzinie schronienia. Kobieta odnotowała, że chciała dostać się do męża (przebywającego w Będzinie), lecz bała się przekroczenia granicy, co było zakazane.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Beli Neugebauer o obozie Peiskretscham

Bela Neugebauer pracowała w szopie krawieckim Loytscha w będzińskim getcie. 24 września 1942 r. wszystkie niezamężne kobiety wywieziono do obozu przejściowego w Sosnowcu. Po trzech dniach trafiły do obozu Peiskretscham (Pyskowice), niedaleko Gliwic. Był to obóz męski, w którym przebywało siedmiuset więźniów, a kobiety pracowały w kuchni. Autorka opisała  przebieg dnia w obozie: pobudka o godzinie czwartej, o piątej podawano czterdzieści dkg chleba, dwa dkg masła, posłodzoną kawę, dwa lub trzy razy w tygodniu po łyżce marmolady, kawałek sera lub kiełbasę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Poli Glick

Relacja bez daty (można jednak przyjąć, że spisano ją jesienią 1945 roku) dotyczy wydarzeń z okresu od września 1942 do 28 marca 1944 roku. Tekst otwierają informacje o deportacji autorki z Będzina do obozu przejściowego w Sosnowcu i dalej do obozu pracy w Zebrzydowicach. W następnej kolejności autorka przechodzi do szczegółowego opisu miejsca, w którym się znalazła. Zanotowała, że w zebrzydowskim obozie przebywało 310 mężczyzn i 8 kobiet, które zajmowały się pracami biurowymi i zajęciami „domowymi”. W biurze, gdzie pracowała, zgodnie z jej relacją pomagali również Żydzi z Holandii.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Jadzi Apfelbaum o obozie pracy w Sagan

Jadwiga Apfelbaum została wysłana przez gminę żydowską w Będzinie do obozu przejściowego w Sosnowcu, skąd wywieziono ją w lutym 1941 r. do obozu pracy w Sagan (Żagań). Pracowała w fabryce włokienniczej. Warunki życia w obozie opisała jako okresowo dobre – francuscy więźniowie dzielili się żywnością z kobietami. Obóz został zlikwidowany z powodu zamknięcia fabryki. Więźniarki przeniesiono do obozu pracy w Grünberg (Zielona Góra). 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Kleinman

Franciszka Kleinman 22 czerwca 1943 r. została wywieziona z Będzina do obozu przejściowego w Sosnowcu. Pracowała w obozie Güntherbrücke (Swojczyce) k. Wrocławia, który dokładnie opisała. Ładowała tam ciężkie maszyny do wagonów. Majstrowie dobrze traktowali więźniarki. Autorka wspomina też o obozowej (cenzurowanej) korespondencji – co dwa tygodnie można było wysłać kilka zdań po niemiecku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Trajster

Estera Trajster opisuje wywiezienie z będzińskiego getta do obozu pracy przymusowej w Gabersdorfie (ob. Libeč, Czechy) w maju 1942 r. Wspomina, że więźniarki ciężko pracowały fizycznie i ograniczano im racje żywnościowe. Strażnicy bili i znęcali się nad uwięzionymi. Autorka w obozie doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Geni Lewkowicz

Genia Lewkowicz została wywieziona w sierpniu 1943 r. z likwidowanego getta w Będzinie do Auschwitz. W jej wagonie znajdowało się dwieście osób, ludzie mdleli, umierali, a kiedy prosili o wodę, niemieccy żołnierze strzelali. Połowa transportowanych Żydów dojechała żywa. Po selekcji na rampie w Auschwitz autorka trafiła do Birkenau. Wytatuowano jej numer na przedramieniu, została ogolona i wysłana pod prysznic. Dostała „bieliznę, suknię i fartuch”. Przebywała w grupie ok. tysiąca kobiet objętych kwarantanną. Lewkowicz opisała warunki życia w obozie, m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Leslau

Ida Leslau opisuje pokrótce lata przedwojenne, następnie swoją pracę w szopie krawieckim w będzińskim getcie (1941 r.). W lipcu 1943 trafiła do getta w Sosnowcu (Środula), gdzie przebywała jej rodzina. Latem rozpoczęła się tam akcja likwidacyjna. Na początku stycznia 1944 r. zdołała uciec z getta i znalazła schronienie u znajomej Polki (wraz z kilkoma innymi zbiegami). Kryjówkę mogła opuszczać między dziesiąta a pierwszą w nocy. Pod koniec okupacji atmosfera stawała się coraz bardziej napięta, dochodziły do niej wieści o denuncjacjach i zabijaniu Żydów. Ukrywała się po tzw.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Kahan

Dokument z roku 1945, obejmuje wydarzenia z okresu 1939-1944. Relację otwierają informacje dotyczące początku okupacji. Latem 1939 roku autorka przebywała w Krakowie, a stamtąd – po wybuchu wojny – postanowiła przedostać się do swojej siostry zamieszkałej w Kołomyi. Rachela zapisuje, że wówczas miejsce to było zajęte przez Rosjan. Po przybyciu Niemców kobieta wraz z rodziną znalazła się pod opieką chrześcijańskich znajomych siostry, którzy zgodzili się udzielić im schronienia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Władysławy Pałki

Dokument powstał w sierpniu 1945 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1939 do 1945.

Wspólna relacja żydowskiego chłopca (Łazarza Krakowskiego, syna Chila i Nachy zd. Blumstein, ur. 23 marca 1935r. w Katowicach) i ukrywającej go Polki.

Na pierwsze stronie zapis świadczący o tym, że dokument to nie "relacja", lecz "zeznania".

 

Strony