publikacje

Wróć do listy

Cykl "Menażeria"

Cykl „Menażeria” jest częścią wspomnień Hanny Znatowicz z pobytu w Ravensbrück. Trzy historie przedstawiają postaci kobiet, które swoim zachowaniem lub wyglądem odbiegały od stereotypowych wyobrażeń ról społecznych przypisywanych kobietom. W opowiadaniu Pawian bohaterką jest Anne-Liza, brutalnie prześladująca inne osadzone, ze względu na swój wygląd przyrównana do tytułowej małpy. Transgenderowa więźniarka budzi skrajne emocje z powodu przekraczania norm związanych ze swoją płcią biologiczną – zarówno pod względem zachowania, jak i wyglądu fizycznego. „Piszę o niej w rodzaju żeńskim, bo za kobietę była oficjalnie uznana. Nosiła słodkie imiona: Anne-Liza […], mówiła jednak o sobie Charlie i najlepiej lubiła, gdy ją wołano: Max. Zewnętrznie była małym potworem, raczej mężczyzną niż kobietą. Z daleka można było myśleć, że to mały chłopak przebrany w babskie suknie – albo duża małpa”. Bohaterką kolejnego opowiadania jest niemiecka młoda funkcjonariuszka obozowa o pseudonimie „Pantera”, która swoje przezwisko zawdzięczała niezwykłej zwinności. Okrutna i gorliwa w prześladowaniu innych kobiet, podobnie jak Charlie wykraczała swoim zachowaniem poza społecznie przypisane jej płci normy. „Zresztą była to naprawdę bardzo ładna… trudno powiedzieć – kobieta. Był to świetny okaz, dorodne zwierzę”. Cykl kończy opowiadanie Hiena, którego główną postacią jest inna wyjątkowo okrutna i brutalna funkcjonariuszka, zapamiętana również z powodu wyraźnej niechęci do wszelkich przejawów dbałości więźniarek o swój wygląd. Narratorka zestawia okrucieństwo bohaterki z jej wyglądem zewnętrznym: „Wydawała się tak słaba, wyczerpana, powiewna, a przecież uderzenie jej dłoni w głowę lub szyję pozbawiało na chwilę przytomności i zbijało z nóg najsilniejszą kobietę”. Niepokój narratorki budziło dodatkowo zachowanie siejącej terror naczelniczki, uznawanej za „jedną z najkrwawszych”. Kobieta nigdy nie krzyczała, była ironiczna i dowcipna, poruszała się prawie bezszelestnie. „Wrażenie, jakie wywierała […], wykraczało trochę poza ramy rzeczywistości”.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
10 k., pag. varia ; 29,5 cm.
Postać: 
inne
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Zbiór zinwentaryzowany, z założenia udostępniany jest mikrofilm. W Dziale Rękopisów ZNiO możliwość otrzymania oryginału do wglądu w celach badawczych, po złożeniu pisma rekomendującego z uczelni/projektu badawczego etc.
Data powstania: 
1946
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
13481/II, mf 3241
Tytuł kolekcji: 
Wspomnienia z pobytu w obozie Ravensbrück w latach 1944–1945
Uwagi: 
Maszynopis, na pierwszej i ostatniej stronie podpis Hanny Znatowicz, na pozostałych parafka autorki (pióro, ciemnobrązowy – odbarwiony czarny? – i niebieski atrament). Na każdej pierwszej stronie cyklu dopisek: Cykl „Menażeria” (pióro, niebieski atrament). O połączeniu tekstów w cykl zadecydowały struktura utworów, więź fabularna pomiędzy poszczególnymi częściami oraz sposób ich tytułowania. Czcionka maszynopisu lekko zatarta, rozmazana, papier cienki („kalkowy”). Kartki oprawione przez ZNiO (oryginalnie luźne kartki zostały podklejone grzbietem strony, każda z osobna, całość złączona okładką).
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
prześladowania więźniarek Ravensbrück, zachowania i zwyczaje obozowych funkcjonariuszek, transgenderyzm, przekraczanie ról płciowych, przemoc w obozie, brutalność kobiet
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1944 do 1945
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia