publikacje

Wróć do listy

Relacja Ewy Siwoschinsky

Teczka zawiera dwa dokumenty, pierwszy został zatytułowany Protokół, a drugi Protokół oględzin. W Protokole Ewa Siwoschinsky podała imię i nazwisko, datę urodzenia, wyznanie: mojżeszowe, narodowość: rosyjską. Opisała swoje losy od 1933 r., kiedy opuściła Berlin (wraz z rodzicami i bratem) i przeniosła się do Paryża. Do 1942 byli tam bezpieczni. Ojciec musiał się przekwalifikować – z dentysty na metalowca. W lipcu 1942 r. aresztowano wszystkich Żydów pochodzący spoza Francji.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Beller

Estera Beller opisuje przyjazd do getta w Sosnowcu. Po trzech miesiącach rozpoczęły się przesiedlenia i ciocia oddała ją do polskiej rodziny, która później porzuciła Esterę. Dziewczynka błąkała się po mieście, pomimo zakazów wchodzenia do pustych żydowskich domów, odwiedziła miejsce, gdzie wcześniej mieszkała. Zauważyła brak mebli, zniszczony piec i zerwane podłogi. Estera zgłosiła się na gestapo i powiedziała, że jej polskich rodziców wysiedlono, a ona została całkiem sama. Spędziła trzy doby w celi, a następnie ją przesłuchano.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mani Cytron

Mania Cytron wspomina o bezustannych strachu Żydów w czasie okupacji niemieckiej. Dwunastoletnia autorka została wywieziona do Auschwitz. Jej relacja przedstawia głównie moment oczekiwanego wyzwolenia: „Nadszedł maj, po sześciu latach zaświeciło dla nas słońce, 8-go maja wkroczyły do nas wojska rosyjskie”. Cytron dodała, że więźniowie „jak dzika zwierzyna z klatki wylecieli”, ze „śpiewem radości i tańcem na ulicach zostali przyjęci Czerwoni”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Kanner

Relacja powstała w 1945 roku, dotyczy okresu od 1942 do 1945 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Frand

Po wyzwoleniu obozu Ravensbrück Helena Frand została wysłana do Szwecji na leczenia przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Dwa tygodnie po przyjeździe do Solberg napisała w liście (do nieznanego adresata), że przebywa w domu z piętnastoma innymi kobietami. Łóżka z białymi prześcieradłami i szarymi kocami stoją w trzech rzędach – pod oknami i pośrodku sali. Zjada obfite posiłki trzy razy dziennie. Wszystkie byłe więźniarki mogą uczyć się języka szwedzkiego. Wspomina, że po likwidacji krakowskiego getta została przewieziona do obozu w Płaszowie (marzec 1943).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Abramowicz

Relacja Racheli Abramowicz dotyczy przebiegu wydarzeń z lat 1944-1945 i jest kontynuacją jej wcześniejszego sprawozdania złożonego 21 czerwca 1947 r. Autorka opisuje transport więźniów do Auschwitz - obozu, do którego trafiła w czerwcu 1944 r.  W swoich wspomnieniach opisuje podróż w skrajnych warunkach. Więźniowie transportowani do obozu pozbawieni byli jedzenia i wody oraz zmuszeni zostali podróżować wśród rozkładających się ciał osób zmarłych. Abramowicz opisuje również próby ucieczki transportowanych, starających się wydostać z wagonów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ludwiki Lady

Ludwika Lady opisuje wkroczenie Niemców do Pabianic, utworzenie getta i przesiedlania. Wymienia nazwiska członków Judenratu i policjantów żydowskich. Wspomina  o śmierci ojca, lecz była zbyt mała, aby dokładnie to zapamiętać. Po likwidacji pabianickiego getta znalazła się w getcie w Łodzi (wraz z matką). Warunki życia znacznie się pogarszyły. W sierpniu 1944 r. została wywieziona do Auschwitz. W trakcie selekcji rozdzielono ją z siostrą, która prawdopodobnie zginęła. Następnie autorka trafiła do Stutthof, gdzie panowały głód i epidemia tyfusu. Na początku 1945 r. nastąpiła ewakuacja.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rity Rek

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Relację rozpoczyna informacja o zniszczeniu synagog w Bielsku i Białej po wejściu hitlerowców. Autorka opisuje poszczególne represje spotykające Żydów bialskich.

Opisuje kolejne przesiedlenia i wyjątek, kiedy posiadając dokumenty o konieczności przesiedlenia Żydom można było jechać koleją.

Wraz z ojcem udaje się do Oświęcimia. Na tym relacja się urywa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Zobermann

Fajga Zobermann i jej siostra zgłosiły do pracy w Niemczech, posługując się fałszywmi dokumentami. W Monachium skierowano je do do pracy w fabryce BMW. Zobermann pracowała także jako tłumaczka języka niemieckiego. Po zadenuncjowaniu została wysłana do Auschwitz (wraz z siostrą). Po ewakuacji obozu trafiła do obozu Bergen-Belsen, pracowała w fabryce samolotów. W czasie marszu śmierci doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gustawy Grawe

Gustawa Grawe została wywieziona z łódzkiego getta (wraz z mężem i córką) podczas ostatecznej likwidacji (sierpień 1944). W getcie pracowała w pralni odzieży po zamordowanych. Autorka trafiła z córką do Auschwitz i następnego dnia do obozu w Saksonii. Pracowała w fabryce amunicji. Zaznaczyła, że niemieccy majstrowie byli „lewicowych przekonań” i nie szykanowali więźniów. Strażnicy nie zabijali robotników przymusowych, ponieważ traktowano ich jako własność „firmy Hildebrau i Frey”. Po dziewięciu miesiącach została przewieziona z dwoma tysiącami więźniarek do obozu w Mauthausen.

Strony