publikacje

Wróć do listy

Relacja Felicji Goldfarb

Felicja Goldfarb trafiła wraz z rodziną do getta w Radomiu (kwiecień 1941 r.). Opisuje przebieg pierwszej akcji likwidacyjnej, po której pozostali przy życiu mieszkańcy pracowali przy „czyszczeniu domów żydowskich” lub kopali torf. Uniknęła śmierci podczas ostatecznej akcji likwidacyjnej – wraz z dziewięcioletnią córką zostały wyprowadzone ze szpitala i przetransportowane do obozu w Pionkach, gdzie przebywały do lata 1944 r. Stamtąd autorka została przetransportowana do Auschwitz, wspomina o kilku selekcjach przeprowadzonych przez Josefa Mengele.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chai Szafran

Chaja Szafran opisuje wojenne wydarzenia w Sandomierzu, przypomina m.in., że w mieście długo nie tworzono getta. Kiedy powstało getto, ludność żydowska miała negatywny stosunek do Judenratu i policji żydowskiej. Autorka została wywieziona z Sandomierza do Starachowic (pracowała w fabryce amunicji), następnie do Auschwitz (1944). Szła w marszu ewakuacyjnym do Ravensbrück, stamtąd trafiła do obozu w Neustadt, gdzie doczekała wyzwolenia. Szafran wspomina o denuncjacjach, wymienia nazwiska znajomych osób wydanych przez Polaków i rozstrzelanych.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Itki Smolarczyk

Itka Smolarczyk została przewieziona z Auschwitz do obozu pracy w Halbstadt (Meziměsti, ob. Czechy). Więźniarki pracowały w fabryce nici, gdzie były zakwaterowane (tu znajdowały się kuchnia, łaźnia i biuro) oraz w pobliskiej fabryce amunicji. Wiele kobiet chorowało, w obozie panował „przesadny rygor” – karano nawet za rozmowy podczas pracy. Autorka przypomina, że racje żywnościowe składały się z dwóch kg chleba dla dziesięciu osób oraz kartoflanki na obiad i kolację.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ity Radzyner

Ita Radzyner przebywała w łódzkim getcie wraz z synem, jej mąż zmarł w 1941 r. Autorka została wywieziona do Auschwitz 28 sierpnia 1944 r. Po pięciu dniach trafiła do obozu w Stutthof, następnie do Drezna. Opisuje bombardowanie miasta. Podczas ewakuacji szła przez dwa tygodnie w tzw. marszu śmierci z Drezna do Theresienstadt.

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Koch

Fryda Koch opisuje pogromy w Borysławiu po wkroczeniu wojsk niemieckich. Jej ojciec został zastrzelony, a matka zdecydowała się uciec z dziećmi z getta. Przez pewien czas ukrywali się po tzw. aryjskiej stronie, jednak wrócili do getta (mężczyzna, która przynosił jedzenie, przestał przychodzić do ich kryjówki). Potem Fryda znalazła schronienie u znajomej Polki, która otrzymywała za to pieniądze. W getcie zginęli jej matka i brat. Dziewczynka została wysłana do wuja, który przebywał w obozie pracy niedaleko Drohobycza.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Laury Dientenfass

Laura Dientenfass opisała sytuację Żydów w krakowskim getcie: prześladowania, przesiedlenia, prace przymusowe, łapanki i egzekucje. Po akcji likwidacyjnej (marzec 1943) została wywieziona do obozu w Płaszowie. Wspomina o szczegółowych rewizjach osobistych Żydówek. Następnie przebywała w obozie pracy w Pionkach. Ukraiński strażnik pobił ją do nieprzytomności, gdy odkrył, że przemyca chleb. Potem trafiła do Auschwitz-Birkenau (lipiec 1944). Po dwóch dniach przeprowadzono selekcję i połowa więźniarek straciła życie. Pozostałe nosiły kamienie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lorki Schorr

Lorka Schorr opisała trzy akcje likwidacyjne w getcie krakowskim w 1942 r. Została wywieziona do obozu w Płaszowie, a po siedemnastu dniach zgłosiła się do transportu personelu medycznego i trafiła do obozu pracy w Szebniach (marzec 1943). Przedstawiła warunki życia w obozie i swoją pracę w ambulatorium. Wspomina o napływających transportach więźniów i selekcjach, a także o grobie jeńców radzieckich w pobliskim lesie. W zakończeniu przypomina o ewakuacji obozu i wysłaniu 2,500 więźniów (wymienia nazwiska kilku lekarzy) do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik z Auschwitz

Wspomnienia Anny Heilman z okresu drugiej wojny światowej rozpoczynają się od wybuchu wojny i naszkicowania sytuacji w Warszawie w pierwszych miesiącach hitlerowskiej okupacji miasta. Autorka wspomina krótko o okolicznościach utworzenia warszawskiego getta. Szczegółowo natomiast opisuje warunki w getcie – głód, ciągłe poczucie zagrożenia, transporty z getta do obozów zagłady. Negatywnie wypowiada się na temat Judenratu, a jako przykład zachowań zgoła odmiennych, pozytywnych podaje młodzież żydowską, która spotykała się w konspiracji i śpiewała hebrajskie piosenki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miry Kniaziew

Mira Kniaziew wraz z rodzicami trafiła do Auschwitz. Jej ojciec znajdował się w męskiej części obozu. Autorka wspomina ostatnią rozmowę z ojcem, w przeddzień jego wywiezienia do Niemiec.Nakazał jej opiekować się matką i powtarzał, że musi być dzielna. Kniaziew opisała białe izolatory, wokół których okręcone był druty ogrodzenia. Widać było je wyraźnie w nocy i zdawały się zachęcać do samobójstwa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Dicker

Helena Dicker opisuje obóz w Skarżysku-Kamiennej, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Więźniarki były źle i brutalnie traktowane, brakowało im ciepłych ubrań. Przypomina o selekcji w obozie, chorych więźniów zabito, matki z dziećmi wywieziono do Lipska i Auschwitz.

Strony