Dziewulska-Łosiowa, Aniela

Astronomka, geofizyczka, kronikarka zesłańców syberyjskich. Lata młodości spędziła w Wilnie, gdzie jej ojciec był rektorem Uniwersytetu Stefana Batorego oraz dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego USB. Studiowała na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym USB, uzyskując we wrześniu 1939 r. stopień magistra astronomii; już wcześniej objęła stanowisko asystenta przy katedrze astronomii USB, na którym pracowała aż do zamknięcia Uniwersytetu i Obserwatorium przez władze litewskie. Podczas II wojny światowej aktywnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Od jesieni 1942 r., już jako żołnierz Armii Krajowej (pseudonim „Krystyna”), włączyła się w działalność konspiracyjną – była m.in. kierowniczką sekretariatu podpułkownika Lubosława Krzeszowskiego („Ludwik”), szefa sztabu Okręgu Wileńskiego AK, oraz szefem łączności wewnętrznej Okręgu. Aresztowana przez NKWD 17 października 1944 r., po długotrwałym śledztwie, 29 sierpnia 1945 r. została skazana na dziesięć lat łagrów i pięć lat zesłania; w czasie zesłania działała jako współorganizatorka nauczania w łagrze. Powróciła z Syberii 1 grudnia 1955 r. do Torunia i do Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Piwnicach (uczelnię współtworzył jej ojciec). Jesienią 1956 r. podjęła pracę w Państwowym Instytucie Hydrologiczno-Meteorologicznym w Warszawie. W tym czasie poznała swego przyszłego męża, Leona Łosia, również żołnierza AK (pseud. „Agrest”) i byłego łagiernika, który został później Dyrektorem Biura Wydawnictw PAN. 1 października 1959 r. Dziewulska-Łosiowa podjęła pracę w Instytucie Geofizyki PAN, w Zakładzie Fizyki Atmosfery, którego kierownictwo objęła 1974 r. Stworzyła w Obserwatorium Geofizycznym w Belsku stację pomiarów ozonu atmosferycznego, która działa nieprzerwanie od 1963 r. Swoje wspomnienia z lat wojny i lat zesłania zawarła w dwóch książkach: Mówią, o Panie, żeś nas upokorzył…, Konwój strzela bez uprzedzenia: Polki w więzieniach i łagrach sowieckich. Autorka licznych prac naukowych, przede wszystkim na temat ozonu w atmosferze. Za swoją działalność w konspiracji została odznaczona m.in. Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej oraz Medalem Wojska.