Działyńska, Cecylia

Filantropka, badaczka historii. Uzyskała staranne wykształcenie w domu rodzinnym oraz za granicą, zwłaszcza we Francji i Anglii. Znała dobrze łacinę, języki francuski, angielski i hiszpański. Interesowała się szczególnie naukami przyrodniczymi, historią oraz muzyką. Wychowana w patriotycznym domu, zaangażowała się w działania patriotyczno-niepodległościowe. W czasie powstania styczniowego brała udział w komitetowych działaniach Celestyny Zamoyskiej, swojej matki, i Jana Zamoyskiego, swojego brata, które polegały na zaopatrywaniu powstańców w broń, odzież i środki sanitarne. W tym czasie zachorowała na gościec pacierzowy i, mimo podjęcia intensywnego leczenia za granicą (Johannisbad, Drezno), nie udało się zapobiec kalectwu. Była osobą religijną. W 1869 r. wstąpiła do trzeciego zakonu (bractwa świeckiego) przy zakonie dominikanek (złożyła śluby tercjarskie w bractwie św. Dominika w Poznaniu). Pragnęła założyć klasztor w dobrach rodzinnych; z powodu braku zgody władz pruskich jej plan nie został zrealizowany. Owocem jej życia duchowego stał się rękopis, w którym zawarła swoje przemyślenia oparte na dziełach znanych mistyków. W 1889 r. został on opublikowany w Tarnowie jako Kartki z życia modlitwy. Publikacja Cecyli spotkała się zarówno z krytyką na łamach poznańskiego „Przeglądu Kościelnego” (1890), jak i jej obroną w zbiorowej pracy teologicznej pt. Kartki z życia modlitwy. Odprawa na ich krytykę (Tarnów 1891). W latach 90. Cecylia częściowo powróciła do zdrowia, dzięki czemu mogła podjąć pracę filantropijną oraz literacką. Drukowała drobne życiorysy znanych ludzi oraz artykuły w czasopismach (głównie w „Kurierze Poznańskim”). Jednak najważniejszym aspektem jej działalności pozostawała praca badaczki historii. Zajmowała się gromadzeniem materiałów historycznych, które po jej śmierci zostały przekazane Bibliotece Kórnickiej. Wśród nich znalazł się m.in. rękopis pracy pt. Niektóre szczegóły z Powstania Narodu Polskiego w roku 1830. Zebrane z różnych źródeł.