publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig o Państwowych Zakładów Lotniczych w Mielcu

Berta Lichtig opisuje utworzenie obozu pracy przymusowej na terenie zakładów lotniczych w Mielcu (marzec 1942 r.). Autorka przypomniała, że Żydzi pracowali w Państwowych Zakładach Lotniczych przed wysiedleniem z miasta. W czasie wojny większość żydowskich pracowników zgłaszała się do pracy, wierząc, że zaświadczenie o zatrudnieniu może ich uratować przed deportacją i śmiercią. W obozie pracowali Żydzi z Mielca oraz Wielopola, Gorlic, Radomyśla Wielkiego i Jodłowej. Często odbywały się selekcje i egzekucje. Więźniowie umierali na tyfus.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sulamit Korn

Relacja bez daty, prawdopodobnie powstała w 1945 lub 1946 roku, dotyczy wydarzeń z okresu od 1939 do 1945 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blimy Hamerman

Blima Hamerman opisuje zajęcie Borysławia przez Niemców w lipcu 1941 r. i pogromach ludności żydowskiej, w których brali udział Ukraińcy. Dotarły do niej także wieści o zabijaniu Żydów w Drohobyczu. W Borysławiu zgromadzono Żydów w byłej siedzibie NKWD, co dziesiąty mężczyzna został rozstrzelany, zabito również wiele kobiet. Ci, którzy ocaleli, przewozili ciała krewnych na wózkach: „przemykali chyłkiem ulicami”, obawiając się o własne życie. Autorka przypomina inne przypadki prześladowania, m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bronisławy Feigenbaum

Adresatką listu Bronisławy Feigenbaum jest Emilia Fei. Autorka prosi Musię (Fei) o informacje dotyczące transportu, w którym wywieziono jej siostrę do obozu. Natępnie opisuje fabrykę mydła w Gdańsku (na terenie Państwowego Instytutu Higieny), w której Niemcy podczas wojny produkowali mydło z ludzkich zwłok. Dodała, że po pobycie w tym miejscu „dostała psychozy”. W czasie nocnych dyżurów nie gasi światła (Feigenbaum była pielegniarką).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frydy Kiwetz

Fryda Kiwetz przebywała w obozie Płaszów (wcześniej w krakowskim getcie), pracowała w fabryce naczyń emaliowanych Schindlera od 1942 r., gdzie zatrudniano zarówno Polaków, jak i Żydów. Schindler wywarł na niej wrażenie mądrego, uprzejmego człowieka, który „umiał pozyskać ludzi”. Zaufanym współpracownikiem właściciela fabryki był Żyd Bankier. Wspomina, że pewnego dnia Schindler nakazał dziennej zmianie zostać na noc na terenie zakładów, a potem okazało się, że w tym czasie w getcie przeprowadzono akcję likwidacyjną. W 1943 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Susanne Moch

Relacja bez daty, dotyczy wydarzeń z okresu od 1944 do 1945 roku.

Tekst otwierają informacje o zatrudnieniu Autorki przed aresztowaniem. Pracowała jako "Urzędniczka Tow. arch. dla francuskich robotników w Niemczech" (pisownia zgodna z oryginałem). Następnie informacje o aresztowaniu w czerwcu 1944 roku na ulicy Paryża. Z komisariatu została przewieziona do Drancy, gdzie spędziła dwa dni. Zapisała, że przebywało tam około 1200 ludzi – całe rodziny.

publikacje

Wróć do listy

Przyczynki do dziejów obozu janowskiego we Lwowie

Lucyna Winnicka opisała funkcjonowanie Fabryki Budowy Maszyn Młyńskich, w której pracowali Polacy i Żydzi, więźniowie lwowskiego obozu pracy przymusowej przy ul. Janowskiej (od 1942 obóz koncentracyjny). Przed wojną na terenie obozu janowskiego znajdowało się Towarzystwo Budowlane TBM. W okresie okupacji radzieckiej produkowano tam części telefoniczne i telegraficzne. Po wkroczeniu Niemców w 1941 r. fabrykę przejęło niemieckie przedsiębiorstwo Deutsche Ausrüstungswerke (DAW). Wpierw zarządzali nią Ukraińcy, później SS.  

publikacje

Wróć do listy

Gerätelager na Zabłociu

Relacja Haliny Nelken dotyczy obozu na krakowskim Zabłociu (podobozu Płaszów) Nachrichten Gerätelager der Luftwaffe, położonego niedaleko Deutsche Emailwarenfabrik Oskara Schindlera (ul. Lipowa 4). Autorka stwierdziła, że panowały tam znośne warunki w porównaniu z Płaszowem. Komendantem był pilot, kapitan Fischer, który codziennie przeprowadzał inspekcje, potem znikał, a podczas jego nieobecności zawiadywał „dziadyga Oberfeld”. Poza nim we znaki dawali się jeszcze dwaj wojskowi: Gips i Pleissner, którzy m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig (1941–1944)

Berta Lichtig opisuje losy Żydów zatrudnionych w Zakładach Lotniczych w Hucie Komorowskiej (pow. Kolbuszowa). W 1942 r. pracowało tutaj ok. ośmiuset Żydów pochodzących z Warszawy, Krakowa i Łodzi. Zwykle byli to dobrze wykształceni mężczyźni – lekarze, adwokaci i inżynierowie. Akcja likwidacyjna obozu nastąpiła w lipcu 1944 r.  W zakończeniu relacji autorka podaje miejsca deportacji i liczbę więźniów, którzy przeżyli. 

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Berty Lichtig (1942)

Berta Lichtig opisuje przekształcenie prywatnej firmy „Bohm i Lesch” (Mielec-Smocza) w obóz pracy przymusowej  w 1942 r. Po wysiedleniu z Mielca (9 marca 1942) Żydzi, którym udało się zbiec w czasie akcji likwidacyjnej, szukali szansy na przeżycie w obozie. Za przyjęcie musieli wręczać łapówki pracownikom Judenratu. Po zlikwidowaniu obozu pracy wysłano resztę więźniów do Płaszowa, stamtąd trafili do obozu koncentracyjnego Auschwitz, a następnie w głąb III Rzeszy. Autorka informuje, że przeżyło mniej niż dziesięciu żydowskich robotników przymusowych.

Strony