publikacje

Wróć do listy

Relacja Rity Rek

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Relację rozpoczyna informacja o zniszczeniu synagog w Bielsku i Białej po wejściu hitlerowców. Autorka opisuje poszczególne represje spotykające Żydów bialskich.

Opisuje kolejne przesiedlenia i wyjątek, kiedy posiadając dokumenty o konieczności przesiedlenia Żydom można było jechać koleją.

Wraz z ojcem udaje się do Oświęcimia. Na tym relacja się urywa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Zobermann

Fajga Zobermann i jej siostra zgłosiły do pracy w Niemczech, posługując się fałszywmi dokumentami. W Monachium skierowano je do do pracy w fabryce BMW. Zobermann pracowała także jako tłumaczka języka niemieckiego. Po zadenuncjowaniu została wysłana do Auschwitz (wraz z siostrą). Po ewakuacji obozu trafiła do obozu Bergen-Belsen, pracowała w fabryce samolotów. W czasie marszu śmierci doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gustawy Grawe

Gustawa Grawe została wywieziona z łódzkiego getta (wraz z mężem i córką) podczas ostatecznej likwidacji (sierpień 1944). W getcie pracowała w pralni odzieży po zamordowanych. Autorka trafiła z córką do Auschwitz i następnego dnia do obozu w Saksonii. Pracowała w fabryce amunicji. Zaznaczyła, że niemieccy majstrowie byli „lewicowych przekonań” i nie szykanowali więźniów. Strażnicy nie zabijali robotników przymusowych, ponieważ traktowano ich jako własność „firmy Hildebrau i Frey”. Po dziewięciu miesiącach została przewieziona z dwoma tysiącami więźniarek do obozu w Mauthausen.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Orlańskiej

Gołda Orlańska opisuje wysiedlenia ludności żydowskiej w Międzyrzecu Podlaskim i Białej Podlaskiej. W tym czasie autorka wraz z innymi osobami ukryła się w stajni i uniknęła wywiezienia do obozu koncentracyjnego. Potem ścięła włosy i w męskim przebraniu pracowała w obozie „Vineta” na przedmieściu Białej Podlaskiej. Na wieść o likwidacji obozu wróciła do getta w Białej Podlaskiej. Potem trafiła na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Schiffówny

Janina Schiff opisuje prześladowania ludności żydowskiej w czasie okupacji niemieckiej w Tarnowie: spalenie synagog, wysiedlenia, transporty do obozów koncentracyjnych oraz utworzenie getta w 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Małki Krajnowicz

Małka Krajnowicz opisuje utworzeniu getta we Włodawie. Poprzedziła ją akcja wysiedlenia, której celem było zwolnienie odpowiedniej liczby mieszkań. W dalszej części mówi o Żydach przywożonych do getta m.in. z Wiednia. Podczas drugiej akcji likwidacyjnej trafiła wraz z mężem do budynku kina, gdzie zgromadzono wszystkich Żydów. Udaje jej się przekupić wartowników i uciec. Nie zdołała wykupić męża, którego wywieziono do obozu w Sobiborze.

publikacje

Wróć do listy

Niemcy w Borysławiu

Nelli Liphart przypomina, że w Borysławiu (ob. Ukraina) doszło do pogromu, kiedy do miasta wkroczyły wojska niemieckie w lipcu 1941 r. Jej mąż ukrył się przed Ukraińcami i Niemcami w kanale, dzięki czemu przeżył. W czasie okupacji niemieckiej masowe egzekucje odbywały się w pobliskim lasie, ludność żydowska była wywożona do obozów zagłady. Autorka wraz z rodziną przebywała w getcie, potem trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (1944). Następnie przebywała w obozie pracy przymusowej w Kratzau, gdzie doczekała wyzwolenia w maju 1945 r. W czasie wojny straciła całą rodzinę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Goldy Birger

Golda Birger opisuje pogromy, łapanki i egzekucje Żydów po wkroczeniu Niemców do Borysławia. Jej mąż z córką ukryli się wtedy w lesie, ona została w mieście (miała „aryjski” wygląd). W getcie odbywały się akcje likwidacyjne, po trzeciej akcji autorka wraz z rodziną znalazła tymczasowe schronienie u Polki. Podczas czwartej akcji Birger została wywieziona (z dzieckiem) do Płaszowa, a stamtąd do Auschwitz. Rzeczywistość obozową nazwała gehenną. Potem przebywała w obozie Kratzau, gdzie pracowała w fabryce masek gazowych, następnie w obozie w Zitau do czasu wyzwolenia. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Lipińskiej

Fania Lipińska opisuje akcję likwidacyjną i przebieg powstania w getcie białostockim – była jedną z bojowniczek. Wszyscy Żydzi zostali potem wywiezieni do Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Hanki (Nechamy) Szpiler

Hanka Szpiler po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej wyjechała wraz z rodziną z Białegostoku do Różany. Opisuje prześladowania ludności żydowskiej, powstanie getta w Różanie i jego likwidację oraz przesiedlenia Żydów do obozu przejściowego w Wołkowysku, a także trudne warunki życia w obozie. Podczas likwidacji obozu w grudniu 1942 r. uciekła i uniknęła wywiezienia do Treblinki. Potem ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie.

Strony