publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Pomeranc

Franciszka Pomeranc w 1939 r. przebywała w Budapeszcie, po wybuchu wojny zaczęła pracować w Towarzystwie Polsko-Węgierskim. Pomagała węgierskim i polskim Żydom. W kwietniu 1944 r. została aresztowana i wysłana (jako „aryjka”) do Auschwitz. W obozie zginął jej mąż, ona doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rózi Wagner

Relacja sporządzona w roku 1945 w Krakowie.

Tekst obejmuje wydarzenia z okresu od 1941 do 1942 roku.

Relację otwiera opis pogromów, jakie miały miejsce we Lwowie po wejściu do miasta wojsk niemieckich. Autorka stosunkowo dużo miejsca poświęciła masowym egzekucjom i prześladowaniom, które nazywa "zabawą". Zapisała, że brali w nich udział zarówno gestapowcy, jak i Ukraińcy (z treści wynika, że chodzi zarówno o umundurowanych Ukraińców jak i cywili).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Frani Schönberg

Frania Schönberg opisuje wysiedlenia i deportacje w getcie w Sosnowcu 13 sierpnia 1942 r. Autorka przypomina o cierpieniu i strachu ludności żydowskiej: „Jestem ogłuszona, stoję i patrzę, pchana przez tłum ciekawych”.

publikacje

Wróć do listy

Kartka z pamiętnika

Część I stanowią autobiograficzne wspomnienia z czasów II wojny światowej, spisane w grudniu 1945.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Weissberg

W pierwszej części relacji Anna Weissberg opisuje swoją ucieczkę z lwowskiego getta. Autorka wspomniała, że posługiwała się „krakowską metryką”. Druga część zawiera lakoniczne informacje o pracach, jakie wykonywała po opuszczeniu Lwowa. Na wsi była „kobietą do krów”, okazało się jednak, że jest to trudne i nieprzyjemne zajęcie. W Krakowie znalazła zatrudnienie jako służąca w rodzinie volksdeutschów. Pracodawcy odmówili jej pomocy w zameldowaniu się, a bez tego była narażona na aresztowanie podczas kontroli dokumentów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Braun

Ida Braun opisała utworzenie getta w Głębokim (ob. Białoruś) i warunki życia w getcie, a także masowe egzekucje w pobliskich lasach, podczas których zginęła część jej rodziny oraz akcję likwidacyjną getta. Autorka uciekła i przyłączyła się do radzieckiego oddziału partyzanckiego dowodzonego przez Iwana Konstantinowa (okolice Orzechowna). 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mirki Bram

Mirka Bram na początku relacji przypomina o najwcześniejszych zdarzeniach ze swojego życia. Zapamiętała podróż do dziadków, którzy mieszkali w Koninie. Prawdopodobnie było to już po wybuchu wojny: „mieliśmy maski gazowe i uciekaliśmy do schronu”. Przed przesiedleniem do kaliskiego getta jej matka próbowała ulokować rodzinę w tej części miasta, gdzie nie mieszkali Żydzi. Wieźli swoje rzeczy w dziecięcym wózku autorki. W Kaliszu zaczęły się wysiedlenia ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Hoffman

Halina Hoffman podczas akcji likwidacyjnej chrzanowskiego getta ukryła się wraz z matką na strychu, a następnego dnia matka oddała ją pod opiekę znajomej Polki, która nazywała się Hanuś. Hoffman jako przybrana córka została wywieziona z dziećmi Hanusiów (czternastoletnią Andą i sześcioletnim Mieciem) do Mysłowic. Po trzech dniach spędzonych w obozie przejściowym trafili do Pogrzebienia na Śląsku, później do Lisek k. Rybnika i obozu w Oberbergu (Puszczykowo). Po ośmiu miesiącach dzieci znalazły się w Potulicach na Kujawach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Miriam Robinzon

Miriam Robinzon opisała akcje likwidacyjne w getcie wileńskim. W październiku 1941 r. zlikwidowano „małe getto”, a jego mieszkańców zamordowano w Ponarach. Prawdopodobnie w jej relacji chodziło także o akcje przeprowadzane na terenie „dużego getta”. Autorka przypomina o próbach zorganizowania ruchu oporu przez młodzież związaną z organizacjami bundowskimi. Nie udało się im przeprowadzić zaplanowanych działań. Tekst zamyka opis selekcji poprzedzającej egzekucję.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Olszak

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy wydarzeń z roku 1941. Autorka pobieżnie opisała prześladowania, jakim poddawana była ludność żydowska w Zarębach Kościelnych (powiat Kolno) po wkroczeniu wojsk niemieckich. Skoncentrowała się na morderstwach, rabunkach mienia, wyrzucaniu z domów i napaściach. Obszernie opisała masową egzekucję Żydów znajdujących się w Zarębach Kościelnych w sierpniu 1941 roku. Szczególny nacisk położyła na udział w krwawym wydarzeniu funkcjonariuszy granatowej policji.

Strony