publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Stanisławy Monach z przeżyć obozowych

Zanim została wywieziona na Majdanek w 1943 r., Stanisława Monach spędziła półtora roku w białostockim więzieniu. Transport do obozu – była jedną z dwóch kobiet – okazał się ulgą po okresie więzienia, gdzie była bita i zamknięta w ciemnej celi. Podczas podróży cieszyła się, że zobaczy słońce, a pragnęła go tym bardziej, że chorowała wtedy na tyfus. Karmiono ją chlebem i miodem, by po przyjeździe mogła stać o własnych siłach i uniknąć śmierci. Na Majdanku natychmiast rozdzielono kobiety i mężczyzn, co przyprawiło ją o smutek, gdyż z mężczyznami dzieliła wspólne przeżycia z więzienia. Następnie przydzielono ją na piąte pole. Autorka w dalszych partiach wspomnienia opisuje sąsiedztwo krematorium i widok nagich, powyginanych ciał przed budynkiem. Makabryczne obrazy cielesności pojawiają się w jej tekście też innych kontekstach, jak np. bezpośredniej przemocy Niemców wobec więźniów i więźniarek. Opowiada również o dymie unoszącym się nad polem i o dużej ilości popiołu po paleniu zwłok – gdy przeniesiono ją na pierwsze pole, poczuła ulgę z powodu oddalenia od krematorium. Do innych opisów represji w obozie należą: wyłapywanie dzieci z pola, na którym mieszkała (nęcono je chlebem), akcja listopadowa – Monach dziwiła się, że tyle tysięcy Żydów nie rzuci się na Niemców, tylko bez słowa idą na rzeź. Im bardziej drastyczne wspomnienia autorka przytacza, tym mniej opisów emocji zawiera jej narracja, zdania są krótsze. Zimą 1944 r. obóz ewakuowano, autorka trafiła do Ravensbrück. Po wyzwoleniu znalazła się w Szwecji na leczeniu. Wspomnienia kończy informacja, że jest to tysięczna część jej wspomnień; po przeżyciu takich rzeczy człowiek – jak pisze Monach – do końca życia zostanie przygnębiony, bez uśmiechu i radości.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Białystok
Opis fizyczny: 
3 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1964
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
VII/M-98
Tytuł kolekcji: 
Pamiętniki, relacje, ankiety byłych więźniów
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Są to wspomnienia nadesłane na konkurs literacki na wspomnienia obozowe.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
kobiety i mężczyźni w obozach koncentracyjnych, krematorium, palenie zwłok, popioły, widok martwych ciał, ofiary obozów koncentracyjnych, warunki bytowe w obozach
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1943 do 1944
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia