publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z tamtych lat

Autorka w momencie wybuchu II wojny światowej przebywała z rodziną w Brześciu nad Bugiem. Zgłosiła się do Polskiego Czerwonego Krzyża i otrzymała pracę sanitariuszki w punktach obrony przeciwlotniczej. Wśród uchodźców, którzy trafili do Brześcia i którym Stawiarska udzielała pomocy byli, m.in. Adolf Dymsza i Ludwik Sempoliński. W swojej relacji autorka wspomina, m.in. wywiezienie polskich oficerów z twierdzy brzeskiej, deportację, która zaczęła się 10 lutego 1940 r. i objęła rodziny wojskowych i leśników. Transport trwał kilka tygodni. Stawiarska z rodziną trafiła do obozu (transport deportowanych wysadzono na stacji Kwitok). Autorka opisuje warunki obozowe (były tam sklepik, komendantura, remiza straży pożarnej, stajnie, łaźnia), pracę fizyczną, której obowiązkiem objęto wszystkich dorosłych, choroby. Z radością dowiedziała się o amnestii dla polskich obywateli w 1941 r. i możliwości swobodnego poruszania się po ZSRR, dzięki czemu z rodziną trafiła do Atbasaru wiosną 1942 roku. Tam Stawiarska zajmowała się organizowaniem pogadanek odczytów poezji, kółka dramatycznego, nauczania dla dzieci (razem z poetką Anną Rudawcową, Janiną Turczyn, Lubomirą Kamińską, Sankowską, Markiewiczową, Czarnocką i Aleksandrem Żukiem, późniejszym kierownikiem polskiej szkoły w Atbasarze). W lutym 1943 r. został aresztowany mąż autorki. 18 marca 1943 r. Stawiarska została wezwana przez NKWD, które próbowało zmusić ją do przyjęcia rosyjskiego obywatelstwa, na co się nie zgodziła. Od 1944 r. pracowała w oficjalnie otwartej polskiej szkole w Atbasarze. Wróciła do Polski z rodziną 26 maja 1946 r.

Druga część wspomnień, zatytułowana „Powrót”, opisuje pierwsze dni w Polsce, podczas których Stawiarska zdecydowała się na wyjazd do Jarocina, gdzie mieszkała jej rodzina. W tamtejszej szkole podjęła pracę nauczycielki. Wspomina również o powrocie męża 31 sierpnia 1955 r. (zmarł 19 maja 1964). Informuje także, że za pracę nauczycielską otrzymała m.in. Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi.

Autor/Autorka: 
Opis fizyczny: 
33 k.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1984
Stan zachowania: 
bardzo dobry
Sygnatura: 
2273 (nr akc. 3477)
Uwagi: 
Do tekstu dołączone wiersze (odrębna paginacja: 1-10) spotkanych na zesłaniu Anny Rudawcowej („Obudźcie się!”, „Jestem przy Tobie – czuwam!”, „Powrót umarłych”, „To wszystko nic”) i nieznanego autora z Zaleszczyk; niektóre słowa (adresy, nazwiska) wymazane czarnym flamastrem; korekta naniesiona ołówkiem. Niektóre wiersze spisane odręcznie niebieskim długopisem, prawdopodobnie przez autorkę. Dar Stanisława Akolińskiego z 1992 r., na jego prośbę wspomnienia zostały spisane, o czym informuje notatka Akolińskiego na s. 17 z 12 stycznia 1992 r.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
służba medyczna podczas II wojny światowej, losy Polaków w Związku Radzieckim, edukacja Polaków na zesłaniu
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1939 do 1984
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia