publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia [Stefanii Babireckiej

 Autorka wychowała się na kresach wschodnich w okolicach Tarnopola. Urodziła się w 1912 r. we wsi Hukałowce. Po odzyskaniu niepodległości ojciec, wróciwszy z wojska austriackiego, zakupił, w ramach parcelacji majątków dworskich, plac pod młyn wodny w pobliskiej wsi Kabarowce. Miejscowa ludność ruska była bardzo wrogo nastawiona do polskich osadników. W tej wsi mieszkało ok. 60 rodzin polskich, pochodzących z okolic Żywca. Tworzyli oni zwarta grupę, dobrze zagospodarowaną. Wybudowali polską szkołę, w której uczyli polscy nauczyciele.

Autorka ukończyła trzy klasy tej szkoły, a następnie chodziła do szkoły w Zborowie. Po ukończeniu 7. klasy zdała egzamin wstępny do prywatnego seminarium nauczycielskiego Komitetu Obywatelskiego w Tarnopolu, później przemianowanego na Prywatne Żeńskie seminarium nauczycielskie TSL. Autorka podaje nazwiska dyrektorów i niektórych nauczycieli tej szkoły. W 1934 r. zdała maturę i uzyskała dyplom uprawniający do nauczania w szkołach powszechnych. Zaczęła szukać pracy, ale nie znalazła zatrudnienia. Oddała się więc pracy społecznej, pomagając młodzieży w organizowaniu chóru i amatorskiego teatrzyku oraz prowadząc wykłady historyczno-społeczno-gospodarcze. Gdy zawiązał się w Zborowie Komitet Obywatelski Kobiet, przez kilka wakacji pracowała w organizowanych przezeń po wsiach dziecińcach.

W czasie okupacji radzieckiej (po 17.09.1939 r.) Babirecka dostała nakaz pracy w szkole w ukraińskiej wsi Serwyry, pow. Zborów, a w kolejnym roku w okolicznej wsi Krasna, gdzie pozostała do momentu wkroczenia wojsk niemieckich w czerwcu 1941 r. Dnia 10.02.1940 r. cała ludność polska z rodzinnej wsi autorki została wywieziona w głąb Rosji. Wśród zesłańców znaleźli się rodzice Stefanii, którzy byli sami w domu. Stefania i jej siostra Janina uniknęły tego losu, ponieważ przebywały w tym czasie w innej miejscowości. Ojciec zmarł po kilku miesiącach we wsi Kaban na Uralu, obw. Swierdłowsk. Matka przeżyła zesłanie, wróciła do kraju w 1946 r.  

Siostry zamieszkały w Zborowie, gdzie zetknęły się z ruchem oporu przeciwko Niemcom. Obie zaangażowały się w pracy konspiracyjnej AK, przyjmując pseudonimy „Baśka” (Stefania) oraz „Jaskółka” i „Żabka” (Janina).  W grudniu 1941 r. Stefania została przeniesiona do Tarnopolu. Komendantem Okręgu AK był płk. Franciszek Studziński (ps. „Skawa”, „Kotlina”, „Radwan”, „Rawicz”). Autorka zajmowała się komórka łączności z Obszarem AK Lwów. W tekście opisana jest struktura organizacji, podane są nazwiska i pseudonimy niektórych współpracowników oraz ich funkcje, a także adresy ważnych placówek.

W marcu 1944 r. rozgorzały walki w okolicach Tarnopola, miasto było bombardowane zarówno przez Rosjan, jak i Niemców. Gdy front przesunął się na Zachód, praca konspiracyjna ustała. By uniknąć werbunku do Kościuszkowców, Stefania wraz z koleżanką zgłosiły się na kurs pedagogiczny w Krzemieńcu, a po kilku tygodniach po cichu wróciły do Tarnopola. Następnie przebywały we Lwowie, skąd na „lewych” dokumentach wyjechały na Zachód. Po pewnych perturbacjach dotarły do Bydgoszczy, gdzie zostały zatrudnione w szkole zawodowej.

Siostra autorki, Janina, została aresztowana przez Niemców w trakcie wykonywania zadania. Po wojnie zamieszkała w Montrealu (Kanada), nazywa się Symeonides.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Bydgoszcz
Opis fizyczny: 
rps., mps., 5+4 s. luź.; ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
1985
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
AW II/538
Tytuł kolekcji: 
Archiwum Wschodnie
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję bazy "Archiwum Kobiet".
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia