publikacje

Wróć do listy

Upodlenie

Treścią opowiadania są dwa zdarzenia z okresu powstania warszawskiego. Pierwsze ukazuje grupę mieszkańców uwięzioną przez żołnierzy niemieckich i oczekującą na rozstrzelanie. Warszawiacy desperacko trzymają się nadziei rychłego nadejścia oddziałów powstańczych i uwolnienia. Wyczekiwanie przedłuża się, powstańcy nie nadchodzą, zaś uwolnienie przychodzi niespodziewanie ze strony pilnującego warszawiaków feldfebla. Ten oznajmia, że daruje wszystkim życie, jeżeli nikt nie ucieknie w ciągu najbliższej nocy. Nadchodzi pełna przerażenia i niepewności noc, zgromadzone w piwnicy osoby przeliczane są kilkakrotnie, wreszcie nastaje ranek. Mieszkańcy ze zgrozą i nadzieją nasłuchują odgłosów toczących się walk, wciąż licząc na odbicie przez powstańców. W przedłużającym się oczekiwaniu są świadkami egzekucji dwóch młodych powstanek. W końcu cywilom zostaje darowane życie – muszą jednak opuścić dom. Dołączają do pochodu wypędzanych z miasta mieszkańców. Tego właśnie dotyczy kolejny opis, przedstawiający maszerujących przez zniszczoną Warszawę jej mieszkańców. Okradani po drodze, w milczeniu mijają spustoszone domy i odwracają wzrok od wzywającej pomocy młodej kobiety. Opowiadanie utrzymane jest w ascetycznej formie, wyczuwalny nastrój grozy i przygnębienia. Utwór kończy dobitna i gorzka autorefleksja narratorki nad kondycją moralną człowieka w wojennych realiach: „Czy znalazł się w tym tłumie choć jeden człowiek godny tego imienia?”. Na to pytanie sama sobie odpowiada: „Ja nim w każdym razie nie byłam”.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
5 k. ; 24 cm.
Postać: 
inne
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Zbiór zinwentaryzowany, z założenia udostępniany jest mikrofilm. W Dziale Rękopisów ZNiO możliwość otrzymania oryginału do wglądu w celach badawczych, po złożeniu pisma rekomendującego z uczelni/projektu badawczego etc.
Data powstania: 
1946
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
15529/II, mf 9879
Tytuł kolekcji: 
Utwory literackie i wspomnienia z lat 1945–1946 Hanny Znatowicz
Uwagi: 
Maszynopis z podpisem autorki na pierwszej stronie, parafka na każdej kolejnej. Dwie ostatnie karty lekko naderwane. Kartki oprawione przez ZNiO (oryginalnie luźne kartki zostały podklejone grzbietem strony, każda z osobna, całość złączona okładką). Opowiadanie ma własną paginację, począwszy od drugiej strony tekstu. Zapis o charakterze czystopisowym.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
niemieckie zbrodnie na cywilach podczas powstania warszawskiego, wypędzenie mieszkańców Warszawy z miasta, walki powstańcze
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1944
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia