Świadek w procesie 16-tu

W dokumencie autorka opisuje swoje aresztowanie, przesłuchanie, pobyt w więzieniu i zesłanie w głąb Rosji. Kobieta urodziła się w 1913 r. we Lwowie, w rodzinie urzędnika poczty austriackiej. Jej ojciec brał udział w I wojnie światowej i dostał się do niewoli rosyjskiej po upadku Przemyśla. Pisał listy do rodziny, ale po wybuchu rewolucji październikowej wszelki słuch o nim zaginął. Zofia ukończyła gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie i wyszła za mąż. Miała dwójkę dzieci. Jej mąż jako oficer służby czynnej dołączył się do walk na froncie. Wrócił w 1940 r. i wkrótce został aresztowany przez NKWD. Prawdopodobnie zginął w Katyniu. Jak wspomina autorka, gdy Armia Czerwona wkroczyła do Lwowa, w mieście pojawiły się plakaty propagandowe, głoszące, że armia przychodzi jako sprzymierzeniec i wyzwoliciel, by przynieść wolność i braterstwo. W następnych dniach miasto zostało splądrowane. Później rozpoczęły się aresztowania, przeprowadzane głównie za sprawą donosów skoligaconych z okupantem Żydów i Ukraińców. Według relacji autorki przede wszystkim więziono ludzi bogatych, urzędników, byłych wojskowych, właścicieli sklepów i kamienic, księży i inteligencję. Dodatkowo przez cały czas okupacji radzieckiej obowiązywała godzina policyjna. Na początku 1940 r. Zofia wstąpiła do konspiracji (później przekształconej w AK) jako łączniczka w wydzielonej jednostce łączności (komórka radiowa). Jak wspomina, w czasie okupacji niemieckiej najgroźniejszymi działaniami cechowała się Ukraińska Policja Pomocnicza (Hilfspolizei). Kiedy do miasta zbliżał się front, wśród mieszkańców Lwowa narastały na przemian uczucia radości i strachu w związku z nadejściem „wyzwolicieli”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej niektóre jednostki AK się ujawniły, a ich członkowie natychmiast zostali zaaresztowani. Komórka radiowa funkcjonowała nadal, nadając audycje. W końcu NKWD natrafiła na ślad „Wiktorii” (pseudonim autorki), przez co ta została aresztowana, a w jej mieszkaniu urządzono tzw. kocioł. Aresztowano wszystkich wchodzących do jej domu. W dalszej części dokumentu kobieta wspomina, że przebywała w więzieniach w Moskwie na Butyrkach i na Łubiance. Autorka opisuje pobyt w tych ośrodkach oraz przesłuchania. Jak pisze, po pewnym okresie wszystkich „łącznościowców” (osiemnaście osób) przewieziono do Kijowa, a następnie z powrotem do Lwowa. Tam, bez procesu, odczytano im wyroki, wyznaczając czas ich osadzenia w granicach od pięciu do dziesięciu lat. Zofia otrzymała karę pięciu lat pozbawienia wolności. Większość lat spędziła obozie republiki mordawiańskiej (na południe od Moskwy), aż do 1951 r., czyli do końca wyroku. Więźniarki zatrudniane tam były głównie przy szyciu tzw. kufajek dla wojska. Autorka opisuje życie w obozie i pracę. Po odbyciu kary nie została wypuszczona na wolność, lecz zesłana na Sybir, do miejscowości Kasiejski Rejt w tajdze nad rzeką Kasiej (dopływ Angary). Zesłańców zatrudniano tam przy wyrębie lasu, jednak autorka dzięki zaświadczeniu mówiącemu o tym, że nie nadaje się do ciężkiej pracy, została zatrudniona przy naprawie i szyciu bielizny i odzieży. Za poradą współwięźniów zawarła fikcyjny związek małżeński z przodownikiem pracy o nazwisku Litwin. Zarabiała, szyjąc dla miejscowej ludności. Kiedy po śmierci Stalina ogłoszono amnestię, Litwinowie zostali repatriowani do Polski i 6 stycznia 1956 r. przekroczyli granicę w Brześciu. Najpierw przebywali u brata autorki we Wrocławiu, unieważniając fikcyjny związek małżeński i osiedlając się w Legnicy. Kobieta wyszła ponownie za mąż za Wincentego Wojciechowskiego. W 1968 r., po śmierci męża autorka przeniosła się do Kołobrzegu, aby zamieszkać ze swoim synem.