Starsza pani wspomina

Hanna Zarębska ujmuje swoje wspomnienia w formę opowiadań poświęconym ważnym dla niej problemom i wydarzeniom oraz różnym etapom jej życia. Opowiadania ułożone są chronologicznie.

Autorka opowiada o swoim szczęśliwym dzieciństwie w inteligenckim domu warszawskim i czasach szkolnych. Przedstawia historię swego przypadkowego uświadomienia seksualnego z udziałem służącej, kiedy dowiaduje się (i jest tą wiadomością zbulwersowana), że ma „dziurkę”, z której będzie krwawić i którą będą się rodzić dzieci. Wspomina czasy gimnazjum, przede wszystkim w kontekście pierwszej miłości, która kończy się nieporozumieniem – chłopak umawia się z inną, żeby przekonać się, czy będzie mu lepiej, a autorka nie chce z nim rozmawiać, uniesiona – jak pisze – „kobiecym honorem”, ale później ocenia swoje zachowanie jako wielki błąd i wspomina uczucie wobec tego chłopaka do końca życia. Okres młodości przypadający w czasie okupacji charakteryzuje jako bardzo trudny. Zajmuje się wówczas prowadzeniem domu dla kilku osób („Kobieta w domu staje się zwierzęciem pociągowym” – pisze) oraz podejmuje studia psychologiczne na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Pamiętnikarka daje pewien obraz funkcjonowania uczelni: program nie różnił się od przedwojennego, były te same przedmioty, od studentów wymagano przeprowadzania badań na grupach kilku, a nawet kilkunastoosobowych, był ten sam tryb egzaminów. Wymienia profesorów: Tadeusza Kotarbińskiego, Władysława Tatarkiewicza, Stefana Baleya, Marię i Stefana Ossowskich. Wyjaśnia, dlaczego zrezygnowała po trzech latach –  aresztowano i rozstrzelano jej brata należącego do Armii Krajowej, który współpracował z jednym z psychologów UW. Ona sama bała się, że stanie się ogniwem prowadzącym Gestapo do innych studentów.

Zarębska przedstawia swoje losy po upadku powstania warszawskiego. Razem z ojcem pracują jako robotnicy przymusowi w cukrowni w  Alleringersleben, później na budowie w Pömmelle. Po klęsce Niemiec spędzają tam jeszcze rok, bo ojciec obawia się powrotu do kraju. Autorka ma okazję obserwować zachowanie Polaków przy tworzeniu osady polskiej dla Displaced Persons. Ukazuje, jak kilku młodych zapaleńców próbuje zorganizować życie osiedla, stworzyć instytucje publiczne: szkołę, bibliotekę, świetlicę itp. Prezentuje sylwetkę wójta gminy Raderhorst, którego ocenia jako manipulatora, który w sprytny sposób zdobywa władzę, a później rządzi despotycznie miejscowością. Do sporządzenia ocen ludzkich postaw wykorzystuje swą wiedzę psychologiczną. Autorka nie ukrywa swej niechęci do Niemiec – widok gruzów miast niemieckich sprawia jej satysfakcję, ubolewa natomiast, widząc zagospodarowane, kwitnące gospodarczo wioski. 

Zapiski pokazują wahania Zarębskiej (już po powrocie), czy związać swoją przyszłość z architekturą, czy psychologią. Zwycięża architektura: odbudowywanie z gruzów Warszawy było dla niej prawdziwym wyzwaniem, ale żałuje, że nie skończyła studiów (psychologii lub architektury).

Ważnym wątkiem zapisków jest poszukiwanie i wybór męża. Autorka opisuje kilka swoich narzeczeństw. Jedno z nich było bliskie szczęśliwego finału – ślubu. Autorka wyobrażała sobie suknię ślubną oraz uroczystą ceremonię w kościele, ale jej narzeczony wycofał się. Robi nieco uwag na temat swojego małżeństwa, z którego na ogół jest zadowolona; ale odnotowuje też trudne sytuacje – kiedy dowiaduje się, że mąż ją zdradził, czuje się bardzo rozczarowana, ale ostatecznie nic z tym nie robi.

Kilkakrotnie opisuje próby uświadamiania seksualnego swoich synów; jest to dla niej ważne, ponieważ sama w związku z tym przeżyła traumę w dzieciństwie.

Przewija się motyw trudnego losu kobiety: autorka cieszy się, rodząc synów, ale stwierdza, że mężczyznom jest w życiu lżej.