Pamiątka z roku 1863 i 1864
Tekst Heleny Ziemiałkowskiej składa się z odpisów listów jej męża Floriana wysłanych z więzienia oraz kopii utworów różnych pisarzy i poetów. Dobór fragmentów obrazuje ideową i historiozoficzną koncepcję autorki, która w ten sposób przedstawia projekt sztuki zarówno uduchowionej, jak i zaangażowanej społecznie.
Zbiór otwiera cytat pochodzący z dzieła Zygmunta Krasińskiego, w którym życie poety zostało porównane do sytuacji uwięzienia. Następny utwór to Sen Florka w Meran zawierający rozważania nad siłą wyobraźni. Śniący bohater przenosi się w miejsce przypominające zamek w Lobenberg i doświadcza wielu wizji, widzi m.in. siedem gwiazd na północnym niebie, siedem walczących hufców, tajemniczego wędrowca, piękną kobietę unoszącą się do nieba, anioła, łódź dryfującą na morzu. W ostatniej scenie jeden z hufców zwraca się ku zachodowi, a na chorągwi powiewa krwawy napis: Polanie. Kolejna część to list z więzienia Floriana Ziemiałkowskiego, który pisał o poczuciu samotności i tęsknocie, a także o nawiedzających go we śnie wizjach mesjańskich. Przedstawił żonie teorię dziejów Polski, wskazując na zagrożenie ze strony Turków, Mongołów i Rosjan. Utożsamia Wschód z barbarzyńską Azją czyhającą na Europę. Podkreśla konieczność odzyskania niepodległości przez Polskę, która jest przedmurzem chrześcijaństwa i obronnym szańcem zachodniej cywilizacji. Jego zdaniem powstanie styczniowe było słusznym i bohaterskim wyborem. W innych listach Ziamiałkowski zapewnia żonę o swoim przywiązaniu i uczuciach, wspominając szczęśliwe lata ich małżeństwa. Autorka umieściła w swojej kolekcji także fragmenty utworów Victora Hugo (o mękach Prometeusza), ustęp z Estetyki czyli umnictwa pięknego Karola Libelta (o obecności Boga we wszystkich formach życia) oraz krótką rozprawę O prądach wieku Ludwika Dębickiego.
W dwóch obszernych tekstach poświęconych imaginacji i działalności artystycznej Helena Ziemiałkowska podkreśliła ozdobną linią fragmenty określające cechy sztuki romantycznej. Wyodrębnione części dotyczą geniusza, który łączy fantazję i natchnienie (przykładem uduchowionego artysty jest malarz Jacques-Louis David), oraz ideału sztuki narodowej, która zdaniem autorki najpełniej realizuje się w muzyce i literaturze (dźwiękach i słowach). Oprócz tego w rozważaniach pojawiają się koncepcje dotyczące wzniosłości i ważnej roli satyry. Ziemiałkowska umieściła w swojej kompilacji krytyczny ustęp dotyczący braku odpowiednich wzorców obywatelskich w dyskursie publicznym i wielu pismach teoretycznych, przywołując przykłady z przeszłości, które znalazła w twórczości Naruszewicza, Czackiego, Staszica i Niemcewicza. Pokreśliła tym samym, że sztuka i sprawy społeczne stanowią nierozerwalną całość.