Listy Ireny Solskiej do Jerzego Żuławskiego, t.2

Drugi tom korespondencji Ireny Solskiej do Jerzego Żuławskiego zawiera listy z r.1905, kiedy 26 czerwca urodziła się jej córka Solskiej Anna. Wiele listów poświęconych okresu ciąży i troski o maleństwo zostało opublikowano w Listach Ireny Solskiej pod redakcją Lidii Kuchtówny (Warszawa 1984). Natomiast zostały całkowicie pominięte listy treści obyczajowo kontrowersyjnej (Solska uważała, że ojcem dziecka jest Żuławski). Listy z tego okresu przedstawiają niemal dziennik osobisty, dokumentający rozterki kobiety, która żądza niezależności i prawa do swobodnego wyboru, a jednocześnie jest związana nie tyle nawet konwenansami, ile perspektywą zruinowania kariery zawodowej i zmarnowania życia dziecku, nad którym te konwenansy społeczne mogą zaciążyć. Jednocześnie ten epistolarny dziennik zawiera informacje o przebiegu ciąży, samopoczuciu, lączeniu ciąży z pracą w teatrze, postanowieniach o przygotowaniu do porodu i wyborów dotyczących pielęgnacji niemowlęta (szczególnie dotyczy to decyzji o zatrudnieniu „mamki” do karmienia piersią).

Prawdopodobnie na tle decyzji pozostania przy mężu pomiędzy kochankami we wrześniu rozegrał się poważny dramat, o czym świadczy kilku obszernych listów wyjaśniających charakter ich relacji, w których, poza mężem Solskiej Ludwikiem poważną rolę odgrywał też zakochany w Solskiej doktor medycyny Stanisław Eliasz Radzikowski, autor słynnych Sylwet z podobizną artystki i innych dokumentów autobiograficznych i paraliterackich (jego listy z tomu 4 tej samej sygnatury Archiwum Muzeum Literatury komentują powstałą sytuację z zupełnie innej strony). Pojednaniu Solskiej z Żuławskim towarzyszą plany integracji w kulturę środkowo-ziemnomorską (bliską Żuławskiemu z racji estetycznych przywiązań, Solskiej też z racji pochodzenia), ale też traktowanie Żuławskiego jako partnera w każdej sprawie życiowej (pielęgnowanie na odległość uczuć do dziecka, „zadania” opieki nad bratem Solskiej we Lwowie).