publikacje

Wróć do listy

Kartka z pamiętnika

Część I stanowią autobiograficzne wspomnienia z czasów II wojny światowej, spisane w grudniu 1945.
Gdy wybuchła wojna Zuzanna Rabska mieszkała na ul. Czackiego w Warszawie. Schroniło się u niej grono przyjaciół: Witold Bunikiewicz z żoną, Wincenty Brzozowski, dr Bornstein, neurolog, O. Józefat Ostrowski, historyk, bibliotekarz. Później przybyli Napierski, red. „Ateneum” i Rogoziński, sekretarz tego miesięcznika. W tym gronie rozprawiano o literaturze i poezji, aby wypełnić chwile grozy podczas bombardowań. W listopadzie 1939 zaczęło się represjonowanie Żydów. U Rabskiej odbywały się narady nad tym, gdzie się ukryć, co począć. W marcu 1940 została aresztowana i osadzona na Pawiaku. Zwolniona po 6 tyg. Za wstawiennictwem córki prof. Czochralskiego. Represje były coraz ostrzejsze i musiała wyjechać z Warszawy, zabezpieczając uprzednio swój zbiór książek. Nie rozumiała, dlaczego nagle miała przestać być Polką (jej dom rodzinny był „kuźnią polskości”: ojciec – powstaniec styczniowy, matka zajmowała się tajnym nauczaniem) i musiała się ukrywać. Schroniła się u doktorostwa Zembrzuskich w Zalesiu, ale po roku musiała szukać nowego lokum. Przebywała jeszcze w dwóch domach w Zalesiu, ale gospodarze wymawiali jej poświęcenie i niebezpieczeństwo, na jakie ich naraża. Gdy w Zalesiu pojawili się agenci Gestapo, wróciła do Warszawy. Ukryła się w schronisku dla starców i kalek przy ul. Belwederskiej, pod opieką Sióstr Rodziny Marii.. Przebywała tam 1,5 roku, mając dostęp do biblioteki. Podczas Powstania Warszawskiego schronisko zostało przeniesione na ul. Chocimską, a następnie do Milanówka (początek października 1944), po czym zakład został zlikwidowany. Rabska uciekła na wieś pod Skierniewicami, gdzie w styczniu wkroczyła Armia Czerwona. Wieś była dla niej nieprzychylna, więc przeniosła się do Rogowa pod Koluszkami. Tam utrzymywała się z lekcji języków, udzielanych chłopskim dzieciom, a dzięki wycieczkom do Łodzi  wreszcie miała kontakt ze środowiskiem intelektualnym i artystycznym.
Dalsze części zawierają krótsze lub dłuższe notki o b. wielu znanych postaciach, przedstawicielach inteligencji warszawskiej i świata artystycznego oraz działaczach podziemia, a także o zwykłych ludziach, którzy dokonali bohaterskich czynów, lub przeciwnie donosili Niemcom na Polaków i Żydów.  Znajdujemy tu opisy warunków, w jakich się ukrywała autorka (zarówno dobre, jak i złe doświadczenia z gospodarzami), relacje z więzienia na Pawiaku, wspomnienia byłych więźniarek obozu Ravensbrück, obrazki z okupacji (m.in. z łapanek, rozstrzelania, bomabardowania), ukrywanie Żydów, byłych oficerów rezerwy, powstańców, ratowanie zbiorów bibliotecznych i dzieł sztuki, obrazki z Powstania Warszawskiego, śmierć Kazimierza Przerwy-Tetmajera
W tekście pojawiają się następujące nazwiska:
Witold Bunikiewicz, Janusz Korczak, Helena Gubrynowiczowa, Izabela Krzywoszewska, Aurelia Wyleżyńska, Karol Górski, Zofia Soreyko, Prof. Rolmuald Minkiewicz, Helena Wirszyłłowa, Lucjan Roquigny, Adolf Hertz, Jan Lorentowicz, Maria Eysmontowa, Amelia Gołubkowicz, aktorka Strońska, Katarzyna Branicka, lekarka Trefertowa,Zenon Przesmycki, dr Adam Stawarski, Rozalia Kaliszczak, p. Sierakowska, dyr. Zachęty Mikulicz, malarz Stanisław Eysmont, Józef Mirski, Tadeusz Cieślewski, Bohdan Smolarski, Mieczysław Smolarski, Stanisław Piotr Koczorowski, Stefan Demby, Maria Czapla, Stenia Hulewiczowa, Anna Zahorska, Jadzia Staszczakówna (12 lat, uratowała ojca przed rozstrzelaniem i ranną matkę), Julia Wieleżyńska, prof. Ignacy Chrzanowski, ordynat Edward Krasiński, adw. Łaszewski, Witold Chwalewicz, Janusz Rabski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, konsul Karol Rose, ks. Detkens, adw. Aleksandra Stypułkowska, Stanisław Frölich, Eugeniusz de Henning Michchaelis, Rita Rey, F. Goetel, Stella Olgierd, Szczucki, dyr. SKOS, Stanisława Konopka, dr Alfred Meissner, dr Stanisław Tynelski, Janusz Horodyński, Stefania Olszowska.
 

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
rps. 63 k., luź.; 21 cm oraz mps., luź.; 30 cm
Postać: 
kartki w teczkach
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
1945
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1349/231/III, t.1
Tytuł kolekcji: 
Dzienniki,kroniki, pamiętniki
Uwagi: 
Materiały znajdują się w dwóch oddzielnych teczkach z napisami: "Oryginał" - zawierającej rękopis oraz "Maszynopis". Zarówno rękopis, jak i maszynopis podzielone są na 5 części.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia