Towiański, Andrzej

Polski filozof, przywódca religijny, mesjanista. Po studiach prawniczych na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim pełnił funkcję  asesora Sądu Głównego w Wilnie. W 1828 r. w wileńskim kościele oo. Bernardynów doznał objawienia, które zapoczątkowało jego działalność religijną. W 1840 r. porzucił rodzinny majątek i wyjechał do Paryża, gdzie z jego inicjatywy powstała organizacja o charakterze moralno-religijnym Koło Sprawy Bożej, która zgromadziła liczne grono polskiej elity kulturalnej przebywającej na emigracji po powstaniu listopadowym, wśród nich Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Seweryna Goszczyńskiego i wielu innych. Towiański propagował ideę mesjanizmu i wcielania zasad ewangelicznych w stosunkach międzynarodowych, zdecydowanie krytykował też kształt XIX-wiecznej instytucji Kościoła, postulując większą duchowość i wewnętrzność. W nauce Towiańskiego pojawiła się idea ekumenizmu, a jednym z jego głównych przesłań było posłannictwo i rola narodów w procesie historycznym, w tym szczególna rola narodu Polskiego. To Towiański użył po raz pierwszy określenia „starsi bracia” wobec narodu żydowskiego. Zgodnie ze swoją interpretacją nauki Chrystusa, nie uważał walki zbrojnej za słuszną drogę do odzyskania niepodległości przez Polskę, czym naraził się na zarzut braku patriotyzmu. W 1842 r. Towiański został wydalony z Francji pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Rosji i osiadł na stałe w Zurychu. Do końca życia nie zaprzestał swojej działalności na rzecz rewolucji chrześcijańskiej, apelując bezskutecznie m.in. do papieży Grzegorza XVI i Piusa IX. W życiu prywatnym był żonaty z Karoliną z domu Max, mieli córkę Aleksandrę. Andrzej Towiański zmarł 13 maja 1878 r. w Zurychu i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Sihlfeld.