publikacje

Wróć do listy

Gehenna Żydów w Drohobyczu w czasie okupacji niemieckiej

Na początku relacji Regina Wilder podaje dane biograficzne. Wspomina, że przed II wojną światową w Drohobyczu mieszkało ok. 20 tys. Żydów. Pod koniec czerwca 1941 r. do miasta wkroczyli Niemcy. W pierwszym dniu okupacji nie działo się nic nadzwyczajnego, choć wyczuwalne było napięcie. Drugiego dnia Niemcy poinformowali, że w areszcie miejskim znaleźli zwłoki Polaków i Ukraińców, które miały być zbezczeszczone. W mieście rozpowszechniono pogłoski o żydowskiej odpowiedzialności za te zbrodnie, co stało się zachętą do prześladowania ludności żydowskiej.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka przypomina, że 16 sierpnia 1943 r. przedstawiciel Judenratu przyniósł wiadomość o planowanej likwidacji białostockiego getta. Wkrótce rozlepiono afisze informujące o miejscu i godzinie zbiórki. Każdy mógł zabrać tylko „najpotrzebniejsze rzeczy”. Autorka powiedziała, że z pociągów wyskakiwali młodzi Żydzi, lecz ginęli od strzałów. W Treblince odłączono połowę wagonów, w których m.in. stłoczono uczniów gimnazjum hebrajskiego. Reszta składu została wysłana na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Brzezińskiej

Fania Brzezińska opisuje Knyszyn i Białystok podczas okupacji niemieckiej oraz prześladowania ludności żydowskiej w getcie knyszyńskim. W relacji zawarła przemyślenia dotyczące losu Żydów w czasie II wojny światowej. Podczas akcji wysiedleńczej uciekła wraz z braćmi i ojcem, unikając wywiezienia do obozu koncentracyjnego.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Chawa Rozensztejn opisuje likwidację getta w Łomży 1 listopada 1942 r. Wówczas po raz ostatni widziała matkę. Autorka ukrywała się na wsi, pracowała w gospodarstwach rolnych. Wskutek donosów wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Po tzw. aryjskiej stronie spotkała się z ojcem i ciotką. Jej ojciec, przeczuwając, że nie przeżyje wojny, poprosił jednego z wójtów, aby zapewnił bezpieczeństwo córce. Rozensztejn spotkała życzliwe polskie rodziny, które jej pomagały i ukrywały bezinteresownie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Szuster-Rozenblum

Fajga Szuster-Rozenblum opisuje zajęcie Jasionówki przez wojska radzieckie, a potem niemieckie, a także prześladowania Żydów przez miejscową ludność (pogromy, grabieże). W jesieni 1942 r. rozpoczęły się wysiedlenia Żydów w Jasionówce. Autorka uciekła z pociągu podczas transportu do obozu koncentracyjnego. Ukrywała się w Puszczy Knyszyńskiej. Podała nazwiska mieszkańców Podlasia, którzy denuncjowali Żydów i kolaborowali z Niemcami. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Józefiny Schepper-Modzowieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka opisała warunki życia w Auschwitz. Pracowała w grupie zajmującej się regulacją rzeki, wspomina kapo, niemiecką prostytukę, która znęcała się nad więźniarkami, a także wykorzystywała je seksualnie. Duża część relacji dotyczy relacji homo- i heterseksualnych w obozie koncentracyjnym. Autorka stwierdza, że czas w obozie zwalniał, a więźniowie dzielili się na optymistów i pesymistów. Pierwsi czerpali siłę do przeżycia po każdej przeżytej selekcji, drudzy sądzili, że nikt nie dotrwa do końca wojny. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gieni Wileńskiej

Gienia Wileńska przebywała w getcie w Słonimiu wraz z mężem i synem, a potem znaleźli schronienie po tzw. aryjskiej stronie. Wileńska wykupiła syna, który miał być wysłany do obozu w Wołkowysku, a potem Baruch do końca okupacji ukrywał się przebrany za dziewczynkę. Wileńscy dołączyli się do partyzantów działających w okolicach Białegostoku. Autorka opisuje kilka akcji oddziału, najwięcej miejsca poświęciła walkom, podczas których zginął jej mąż. Po jego śmierci ukrywała się w Białymstoku i tam doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Wiktorii Krell

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Autorka rozpoczyna od przywołania wspomnień z początku wojny. Opisuje ona szczegółowo wydarzenie z grudnia 1940 roku, gdy z całej kamienicy zabrano mężczyzn do pracy przymusowej.

Wspomina, że gdy tylko pojawiła się koncepcja utworzenia getta w Krakowie, rodzina zdecydowała przenieść się do Swoszowic, gdzie utrzymywali się ze sprzedaży swoich rzeczy.

publikacje

Wróć do listy

Papiery aryjskie

Lorka Waszkowitzer rozpoczyna relację od przypomnienia o śmierci męża i konieczności przeprowadzki do getta na Podgórzu w Krakowie. Wraz z córką były w trudnej sytuacji, sprzedawały meble z domu, aby zdobyć pieniądze na jedzenie. Ich warunki życia poprawiły, gdy córka wyszła za mąż. Waszkowitzer wspomina, że wówczas rozpoczęły się szantaże ze strony szkolnych koleżanek i córka wyjechała do Warszawy. W dalszej części opisuje chorobę, wskutek której czasowo straciła wzrok. Po wyjściu ze szpitala nie mogła zrobić zakupów ani zejść do piwnicy po węgiel.

publikacje

Wróć do listy

Kryjówki, partyzantka

Helena Aussenberg opisuje prześladowania ludności żydowskiej, które rozpoczęły się na początku września 1939 r., po wkroczeniu Niemców do Radomyśla Wielkiego. Jej rodzinie brakowało pieniędzy, brat popełnił samobójstwo, a ona zaszła w ciążę. Aussenbergowie trafili do getta w Radomyślu. Podczas akcji likwidacyjnej Helena zdołała przedostać się na „aryjską stronę” wraz z matką i siostrą. Trudno im było znaleźć schronienie, tygodniami tułały się po lasach, spały pod gołym niebem.

Strony