publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Kornilo

Halina Kornilo opisuje prześladowania Żydów po zajęciu Tarnowa przez Niemców i pierwszą akcję likwidacyjną w tamtejszym getcie. W tym dniu mieszkańców getta zgromadzono na placu Wolności, gdzie odbyła się selekcja. Rodzina Kornilo uniknęła wtedy egzekucji i wszyscy wrócili do getta. Autorka wyszła z getta i ukrywała się do końca wojny w Drohobyczu u znajomej Polki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Teofilii Schwimmer

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1943-1945.

Autorka rozpoczyna od informacji, że w trakcie próby zmiany kryjówki po akcji likwidacyjnej w bocheńskim getcie zostaje złapana jej córka. Mimo różnych starań, nie udaje się jej zwolnić z aresztu i w kilka dni później zostaje stracona.

publikacje

Wróć do listy

Bergen-Belsen

Pod koniec października 1944 r. Maria Stern została przewieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Początkowo wydaje się jej, że „po Oświęcimiu i nawet po Płaszowie” jest to „sanatorium”. Jednak warunki szybko uległy pogorszeniu, również z powodu nowych, licznych transportów więźniów i więźniarek z terenów Polski oraz Czech. Stern pracowała w obozowych fabrykach. Wspomina, że wraz z innymi więźniarkami ukradła kocioł z zupą z sąsiedniego baraku. Potem kobiety zostały ukarane, nie otrzymując jedzenia przez dwa dni.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Penner

Halina Penner przebywała wraz z rodziną w krakowskim getcie. Podczas jednej z akcji likwidacyjnych jej rodziców wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. Autorka i jej siostra pracowały pod koniec 1942 r. w fabryce „Kabel”, w 1944 zostały przeniesione do obozu w Płaszowie, a następnie w październiku trafiły do Auschwitz-Birkenau. Penner opisuje warunki życia w obozie i selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W styczniu 1945 r. nastąpiła ewakuacja obozu. Autorka i jej siostra szły trzy dni w tzw. marszu śmierci.

publikacje

Wróć do listy

W sprawie „chłopczycy” (…)

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1944-1945. Wspomnienie jest zbudowane wokół postaci jednej z nadzorczyń obozu w Płaszowie (w relacji znajduje się jej nazwisko). Z początku autorka opisuje zdarzenie wtargnięcia aufzeherki do ambulatorium. Pojawia się opis niesamowitej wprost ilości przemocy fizycznej, jaką stosowała nadzorczyni. Za jej sprawą Tauba została przeniesiona ze szpitala do pralni. W dalszej części autorka opisuje pewnego ślązaka, również nadzorcę, który dokonywał gwałtów na żydowskich kobietach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Mandelbaum

Franciszka Mandelbaum opisała sytuację ludności żydowskiej po wkroczeniu Niemców do Lublina – żołnierze Wehrmachtu zabierali wszystko, co znaleźli i opróżniali nawet portmonetki. Autorka straciła pierścionek. W mieście utworzono getto, represje nasilały się, a granice getta ścieśniały. Zbiegła z getta wraz z córką, potem pomagał im miejscowy ksiądz. Mandelbaum wspomina o obozie żołnierzy polskich żydowskiego pochodzenia i transporcie Żydów ze Szczecina, którzy zamarzli w wagonach. Przez dwa i pół roku mieszkała na wsi, gdzie nikt jej nie znał.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Notik

Maria Notik opisuje wydarzenia po zajęciu Wilna przez Niemców w czerwcu 1941 r. Jej męża aresztowano i niedługo potem rozstrzelano prawdopodobnie w Ponarach. Rozpoczęły się prześladowania Żydów: łapanki, aresztowania, egzekucje. Autorka przebywała w getcie, wspomina o akcjach likwidacyjnych, podczas jednej z pierwszych straciła większość rodziny. Została bibliotekarką, aby uzyskać kartę pracy i uratować siebie oraz dzieci. Okazało się, że biblioteka działa nielegalnie i wydawane zaświadczenia nie chronią pracowników przed akcjami likwidacyjnymi. We wrześniu 1943 r. zlikwidowano getto.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Bach

Anna Bach przypomina okres po wybuchu II wojny światowej. W jej lubelskim domu zatrzymywali się Żydzi uciekający z Warszawy. Po wkroczeniu Niemców do Lublina, zgromadzono ludność żydowską na ulicy Lipowej i spisano. Autorka próbowała podać mężowi paczkę z jedzeniem, ale niemiecki żołnierz rzucił pakunek w jej stronę, mówiąc, że gdyby Żydzi wiedzieli, co ich czeka, to już teraz powinni popełniać samobójstwa. W mieście wprowadzono ustawy antyżydowskie. Sprawy przybrały zły obrót, kiedy pojawiły się oddziały SS.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Idy Lewitańskiej

Ida Lewitańska opisuje losy ludności żydowskiej i swojej rodziny podczas okupacji niemieckiej w Białymstoku. W mieście spalono kilka budynków i synagogę, w której zamknięto Żydów, nieliczni zdołali się uratować. 3 lipca 1941 r. Niemcy spędzili kilka tysięcy Żydów, część z nich zabito, inni zostali wywiezieni na roboty przymusowe, a wielu rozstrzelano. Autorka wymienia miejsca egzekucji i nazwiska zamordowanych, których znała.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sary Kirzner

Relacja z datą 19 grudnia 1945 roku. Dotyczy wydarzeń z okresu od 1942 do 1945 roku.

Autorka skupiła się na swoim stanie zdrowia. Zanotowała, że w czasie okupacji przebywała w kilku obozach pracy (nie podała ich nazw). W roku 1942 przeziębiła się w czasie pracy przy budowie drogi. Trafiła do "rewiru" (szpitala obozowego), gdzie ją wyleczono.

Strony