publikacje

Wróć do listy

Relacja Krysi Gold

Krysia Gold opisuje ukrywanie się w bunkrze k. Czarnieckiej Góry i pomoc miejscowego chłopa. W tym czasie zmarła jej babcia, rodzice, mimo że mieli tzw. aryjskie papiery, zostali aresztowani i „wysłani do Niemiec”, wuj zginął, szukając żywności, a brat zatruł się wodą z kałuży. Autorka i jej siostra Róża ponad dwa lata przebywały w zimnym, ciemnym bunkrze. Po wyzwoleniu trafiły do Żydowskiego Domu Dziecka w Chorzowie. Miały problemy zdrowotne.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Zorne

Fania Zorne ukrywała się na wsi nieopodal Brodów (ob. Ukraina), a jej rodzina przebywała w brodzkim getcie. W maju 1943 r., w czasie ostatecznej likwidacji getta, jej matka uciekła, odszukała córkę i razem żyły w leśnych kryjówkach. W pewnym okresie dołączyły się do grupy Żydów i Fania brała udział w akcjach zbrojnych organizowanych w celu zdobycia żywności. Od marca do czerwca 1944 r. ukrywały się w lesie same, blisko linii frontu. Doczekały wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Feli Kurztag

Fela Kurztag w 1943 r. została deportowana z getta w Sosnowcu do obozu pracy w Ludwigsdorfie (Ludwikowice Kłodzkie). Opisała warunki życia w obozie: głód, choroby i kary za najmniejsze przewinienia. Pracował w fabryce amunicji. Doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Stern

Estera Stern pominęła wcześniejszy okres okupacji i swój pobyt w sosnowieckim getcie, koncentrując się na wydarzeniach z 1943 r. W lutym została przewieziona z getta w Sosnowcu do obozu pracy Parschnitz k. Trutnova (ob. Czechy). Pracowała w fabryce włókienniczej w Trutnovie. W kilku zdaniach opisała warunki życia w obozie (choroby, głód).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ireny Herman

Irena Herman opisuje losy Żydów ukrywających się po tzw. aryjskiej stronie w okupowanej Warszawie. Wspomina małżeństwo Pinkusów, którzy znaleźli schronienie u polskiej rodziny. Planowali zdobyć amerykańskie dokumenty i wyjechać, zamiast tego trafili do Treblinki i zginęli. Prawie wszyscy członkowie rodziny Weinsteinów umarli z głodu w getcie, jedynie kobieta, posługująca się dokumentami wystawionymi na nazwisko Drzewiecka, zdołała uciec na „aryjską stronę”, lecz nie przeżyła wojny. Autorka przypomina także losy Mieczysława Reichera z Łodzi.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli i Indy Liberman

Adela i Inda Liberman informują o wkroczeniu wojsk niemieckich do Równego (ob. Ukraina) 30 czerwca 1941 r. Niedługo potem zarządzono spis ludności, ze szczególnym uwzględnieniem liczebności Żydów. Szybko utworzono zarząd gminy (Judenrat), składający się ze stu osób. Na gminę nałożono kontrybucję. Żydzi starali się znaleźć pracę, ponieważ brak zatrudnienia oznaczał obowiązek podjęcia ciężkich robót – kopania rowów i sprzątania domów po remontach (po dwanaście godzin dziennie). Wszyscy Żydzi musieli nosić opaski z Gwiazdą Dawida (później zastąpione łatami).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Blumy Rosenfeld

Bluma Rosenfeld opowiada o transporcie z łódzkiego getta do Auschwitz (25 lipca 1944). Żydom odebrano bagaże i zapędzono ich do wagonów. W obozie oddzielono kobiety od mężczyzn, autorka przeszła selekcję i trafiła do bloku 31 w lagrze C. Jej barak mieścił ok. stu więźniarek. Rosenfeld relacjonuje selekcje przeprowadzane przez Josefa Mengele. W obozie pracowała przy budowie dróg i kopaniu rowów.  

 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fani Rabinowicz o obozie Stutthof

Fania Rabinowicz została wywieziona z ryskiego getta do obozu w Stutthof. Opisuje brutalne traktowanie więźniarek, ich wyczerpującą pracę oraz głód i choroby panujące w obozie, podając, że co dzień umierało ok. dziewięćdziesięciu kobiet.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lili Hirschsprung

Relacja została podzielona na dwie części. W pierwszej Więzienie na Łąckiego – ukrycie Lili Hirschsprung opisała aresztowanie męża, który był torturowany i zginął w lwowskim więzieniu przy ul. Łąckiego. W drugiej części pt. Ukrycie autorka wspomina, że w październiku 1941 r. wyjechała do Brzeska. Mieszkała ze swoją siostrą do czasu likwidacji getta, potem ukrywała się (wraz z synem) na wsi. Pomagał jej Polak Józef Topolski. Lato spędzała w ziemiance, a okres zimowy w stodole.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Mani Leider

Mania Leider opisuje getto i akcje likwidacyjne w Przemyślanach oraz w okolicach Świrza. Jej babcia (akuszerka) zginęła po odmowie przeniesienia się do getta, a matka podczas transportu do obozu w Bełżcu – kiedy wyskoczyła z wagonu, została zastrzelona. Autorkę wyrzucono z pociągu i przeżyła, ale odniosła rany. Spotkała inne uciekinierki i razem ruszyły do obozu pracy przymusowej w Kurowicach, gdyż „tam byli Żydzi a my nie miałyśmy gdzie być”. Ukrywała się w lagrze. Po ucieczce z obozu szukała wuja, który „mieszkał w lesie” niedaleko Świrza.

Strony